Κράτος-Εκκλησία

«πολιτικώς δε υποκείμενη εις την Κοσμικήν αρχήν» , αυτό περιγράφετε στο άρθρο 5 του Σχεδίου Κανονισμού ή Συντάγματος Εκκλησιαστικού του Βασιλείου της Ελλάδος το 1833 . Η εκκλησία με την επανάσταση υπήρξε δημιούργημα του κράτους ως διοικητικό μόρφωμα και πήρε την μορφή της κρατικής ή εθνικής εκκλησίας , διατηρεί ακόμα αυτές τις ιδιότητες και οχυρώνετε πίσω από αυτές . 

Ο Αρχιμανδρίτης Παπαθωμάς το 1998 παρατηρεί ότι : η εκκλησία της Ελλάδος ταύτισε την ύπαρξη της με το ελληνικό εθνικό κράτος και «κανονικά» υπάρχει από το 1850 όπου και αναγνωρίσθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο , η Οικουμενική εκκλησία είναι σκορπισμένη ανά τον κόσμο και ιδρύθηκε από τον Απόστολο Παύλο.

Μετά το χάος της επανάστασης το κράτος αναγκάστηκε να επανιδρύσει και να στήσει μια νέα βάση για την Ελληνική εκκλησία , ο ιστορικός Frazee γράφει για εκείνη την εποχή :  «Ένα νέο πνεύμα ήταν διάχυτο στην Ελλάδα , που προσέβλεπε μάλλον προς την δύση , την κοσμική δύση της αμερικάνικης και γαλλικής επανάστασης , παρά στην παλιά ιδέα της ορθόδοξης κοινότητας , όπως είχε λειτουργήσει κάτω από τους Οθωμανούς . Ορθοδοξία και Ελληνική Εθνότητα ακόμη ταυτίζονταν , αλλά οι άνεμοι φυσούσαν εναντίον της κυρίαρχης θέσης της εκκλησίας στη ζωή του ατόμου και του έθνους . »

Το κράτος οργάνωσε την Εκκλησία της Επικράτειας , εναρμονισμένη με τις φιλελεύθερες προδιαγραφές του αστικού και κοσμικού κράτους , η εκκλησία είχε την υποχρέωση να έρθει σε ρήξη με την οθωμανική εξουσία και με την κοινωνική και εκκλησιαστική κυριαρχία του Πατριαρχείου . Οι νόμοι που θέσπισε το κράτος για την εκκλησία αποσκοπούσαν στην προστασία του ίδιου από φαινόμενα όπως την επήρεια που ασκούσε το πατριαρχείο στο Βυζάντιο , τις πολιτικές δικαιοδοσίες που είχαν επί οθωμανικής αυτοκρατορίας και από όποια προσπάθεια να εκμεταλλευθεί την κοινωνική της δύναμη για πολιτικούς λόγους . Παρόλα αυτά μέχρι και τώρα κάποιοι νοσταλγούν αυτές τις εξουσίες . Το όραμα της Εθνικής Παλιγγενεσίας ήταν να εντάξει την Εκκλησία ως κοινωνική και πνευματική δύναμη .

Αρκετοί ιεράρχες θεωρούν το αυτοκέφαλο δημιούργημα του Όθωνα , συσκοτίζοντας και χρησιμοποιώντας παραπλανητικά ιστορικά στοιχεία αμαυρώνουν το νόημα της εθνικής ανεξαρτησίας. Η Εκκλησία της Ελλάδος είναι συνιστώσα του έθνους και της ελληνικής επανάστασης , ο Σ. Αναγνωστόπουλος σε μελέτη του γράφει «η εθνική επανάσταση και το εθνικό κράτος χάρισαν την εθνική ταυτότητα στην εκκλησία της Ελλάδος και όχι το αντίστροφο» . Σήμερα ο όρος Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος είναι αντιληπτή ως εθνική εκκλησία «ελληνική» , το έθνος τώρα είναι συνυφασμένο με το κράτος , τα σχόλια περί ελληνορωμαϊκής εκκλησίας ακολουθούνται από τον μεγαλοϊδεατισμό της ανάστασης της παλιάς Ρωμανίας με επακόλουθο την άρνηση της ιστορικής και πολιτικής σημασίας της επανάστασης μέχρι και την άρνηση του εθνικού και δημοκρατικού κράτους .

Ο Θ.Ζησης αναφέρει χαρακτηριστικά κινούμενος στο ίδιο ρεύμα : «Η πορεία της πνευματικής αιχμαλωσίας του νεοελληνικού κράτους , που ξεκίνησε το 1821 και αποτελεί αληθινή άλωση , γιατί κατέβαλε την ψυχή , την πίστη , χάλκευσε βαρεία τα δεσμά για την Ορθοδοξία , κορυφώνεται στις ημέρες μας μετά την οριστική ένταξη της Ελλάδος στην Ενωμένη Ευρώπη.»

Η Έ Εθνική Συνέλευση καθιέρωσε την ανεξαρτησία της εθνικής εκκλησίας έναντι του Πατριαρχείου , «Αλλ’ότι αποφασιζομεν ημείς σήμερον , τούτο είναι αποφασισμένον από το 1821 έτος , έκτοτε οι Έλληνες έπαυσαν από του να έχουν σχέσεις προς την Εκκλησίαν της Κωνσταντινουπόλεως , διότι και έκτοτε διέρρηξαν και πάντα πολιτικόν δεσμόν προς τον Σουλτάνον των Τούρκων» (έκθεση της επιτροπής προς την Αντιβασιλείαν) . 

Το ελληνικό εθνικό κράτος από την γέννηση του ήταν δημοκρατικό , ο Ν.Σαρίπολος το 1851 στην Πραγματεία του Συνταγματικού Δικαίου γράφει «η εκκλησία παρ’ημίν ουδόλως εις τα πολιτικά αναμιγνύεται , όπως ουδέ η πολιτική εις τα πνευματικά τως οποίων νόμος αμετάβλητος αι άγιαι οικομενικαί εισί συνόδοι» . Η συνταγματική δημοκρατία έρχεται σε άμεση αντίθεση με τα λόγια των αρχιερέων . 

«Πάνω από την βούληση του λαού οι νόμοι...Οι νόμοι όταν ο λαός δεν θέλει , δεν εφαρμόζονται , πέφτουν σε αχρηστία και ουσιαστικά καταργούνται , τους απορρίπτει η συνείδηση που έχει το έθνος για το τι είναι ορθό και τι όχι» . Την ορθότητα του συντάγματος που αμφισβητούσαν αρκετοί σαν δυτική ιδέα συνεχίζει να υποστηρίζει ο Σαρίπολος «μόνη η ορθόδοξη πίστις συμφωνεί ακριβώς τη θεωρεία του δημοσιου δικαίου , οτι μια μεν και μόνη η εθνική κυριαρχία , δια των τριών της πολιτείας αρχών ενεργούσα , εκκλησιαστική δ’ εξουσία διακεκριμένη του Κράτους ουδέ το παράπαν αναγνωρίζεται , ή δε νομοθετική εξουσία κατά το δοκούν αυτή ορίζει τα κατά την διοίκησην της εκκλησίας , η δ’ εκκλησία τα πνευματικά μόνον των πιστών αυτής διευθύνει , ουδόλως δε τοις πολιτικοίς εμπλέκεται»

Η ιστορία του βυζαντίου και της μετέπειτα Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έδωσε τους λόγους για τον άμεσο διαχωρισμό εκκλησίας κράτους κατά την επανάσταση . 

Επιγραμματικά σας αναφέρω παραδείγματα άσκησης εξουσίας από κληρικούς: 

1) Πατριάρχης Φώτιος 9ος αιώνας «Δύο κεφαλές υπάρχουν στον βυζαντινό κόσμο , ο Αυτοκράτωρ και ο Πατριάρχης, που πρέπει να συνεργάζονται κανονικά για το καλό όλων , ο ένας προάγει την υλική ευημερία των υπηκόων του , ο άλλος την πνευματική , ο Πατριάρχης ερμηνεύει το δόγμα που καθορίζετε από τις Οικουμενικές Συνόδους και ο Αυτοκράτορας προσπαθεί να το κάνει σεβαστό και να το επιβάλει»

2) Π.Πιπινέλης (ιστορία της ελληνική επανάστασης) «πολλάκις τα πατριαρχεία ενεφανίσθησαν ως υπέρμαχα της διατηρήσεως της κρατούσας τάξεως.... μέχρι καταπολεμήσεως πάσης επαναστατικής εκδηλώσεως του υπόδουλου Ελληνισμού»

3) «και εδημιούργουν μεν οι Τούρκοι δια της αναγνωρίσεως ενός χριστιανικού εθνάρχου , περιβεβλημένου δια τόσων πολλών δικαίων και προνομίων , κράτος εν το ιδίω αυτώ κράτει , αλλά τον εθνάρχην προσσέβλεπον ως όργανον , το οποίον θα ηδύνατο να εξασφαλίσει την δουλικήν υπακουήν των Ελλήνων και των λοιπών από του οικουμενικού πατριάρχου πνευματικός εξαρτωμένων χριστιανών...»

4) Παλαιών Πατρών Γερμανός «Έκριναν άπαντες εκ συμφώνου τον καιρό ουχ αρμόδιον , και ενέκριναν να καταπαύσωσι μεν τας καταχρήσεις , να προσπαθήσωσι δε να θεραπεύσωσι τας προγεγεννημένας και να οικονομήσωσι το πράγμα , ώστε ει δυνατόν , να μείνει η Διοίκησις ήσυχος και εκτός υπονοιών..»

Οι αναφορές είναι τεράστιες , κατά βάση το πρόβλημα και το θέμα είναι τεράστιο , η υπαγωγή της εκκλησίας έναντι του κράτους και της δικαιοταξίας , η αποξένωση της από την πολιτική , η επιλογή μεταξύ πολιτικής , εθνικής ή θρησκευτικής ταυτότητας και γενικός το δικαίωμα των κληρικών να έχουν πολιτικό λόγο . 

Η σημερινή εκκλησία λειτουργεί ως ομάδα κοινωνικής και ηθικής πίεσης προς την κρατική εξουσία , επίσης προσπαθεί να φανεί ως εκπρόσωπος των απόψεων των πιστών .

Το συλλογικό της δημοκρατίας τείνει να αντικατασταθεί με το ιδιωτικό σημείο αναφοράς του καθενός, απαγγιστρώνοντας τον πολίτη από το κοινωνικό σύνολο και οδηγώντας το στην ιδιώτευση και στην στροφή στην θρησκεία , λόγο απαξίωσης και κενού στην πολιτική σκηνή . Η συλλογικότητα της θεάρεστης οικογένειας κάτω από την θρησκευτική σκεπή δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε υπέρβαση και σε αναζοωγώνοση παλαιόν εθνικών διχονοιών. Η στροφή στην δημόσια θρησκευτική σφαίρα δεν είναι παρά μόνο η ανικανότητα κάλυψης της κοινωνικής πολιτικής . 

Αντίστοιχα το σύνθημα «Ελλάδα σημαίνει Ορθοδοξία» οδηγεί στην θεοποίηση του ελληνικού κράτους, όπια αντίδραση σε αυτό θεωρείται σαν προσβολή της θρησκευτικής συνείδησης και άρνησης της εθνικής ταυτότητας , ο όλος συνειρμός οδηγεί στο επικίνδυνο συμπέρασμα να ερμηνεύεται η θρησκευτική πίστη ως πολιτικό ή εθνικό φρόνιμα . Η πολιτισμικότιτα της Ευρώπης αποτελεί το κύριο εμπόδιο της θρησκευτικής συλλογικότιτας , ο ελλινοχριστιανισμός και η Μεγάλη ιδέα του εμφυλίου είναι η οπισθοφυλακή της Ιεραρχίας που προσπαθεί να δημιουργήσει έναν θύλακα απέναντι στο κράτος και την Ευρώπη αγνοώντας ότι η πολιτική ταυτότητα του κράτους των ελλήνων είναι μόνο κοσμική , και δεν συνδέετε με τη πολιτισμική ή πολιτιστική μας ταυτότητα .

Η εκκλησία του Δήμου διαμορφώνει την πολιτική ταυτότητα των Ελλήνων και όχι οι ναοί της εκκλησίας . Βάση της δημοκρατίας διαμορφώνετε η ταυτότητα του Έλληνα και όχι βάση θρησκευτικών ή πολιτικών κριτηρίων.  

Ο δημόσιος στείρος λόγος της Εκκλησίας και η εμφανής αντιδυτική της πολιτική με τη θα μπορούσε να συγκριθεί στον σύγχρονο πολιτικό βίο ? Η επίκληση του έθνους και του εθνικού συμφέροντος όπως και ο χωρισμός σε εθνικόφρονες και μη που μπορεί να οδηγήσει ? 

Η επίκληση του λαού και του έθνους όπως και το δικαίωμα να ομιλούν στο όνομα του λαού οδηγεί μόνο σε μια μεταφυσική ή θεϊκή αλλοίωση της δημοκρατίας .

Read More

Περί Αριστοτέλη

Ο Αριστοτέλης μαζί με τον Πλάτωνα , θεωρούσαν ότι πρέπει να σχηματίζουμε έννοιες για το κάθε τι, για τον Πλάτωνα ο αισθητός κόσμος δεν έχει αληθινή ύπαρξη , ενώ για τον Αριστοτέλη αποτελεί το μόνο . Η έννοια είδος είναι για αυτόν η αιτία που ενεργεί μέσα στα όντα και τους δίνει μορφή «ένυλον είδος» . Η φιλοσοφία του Αριστοτέλη είναι η επιστήμη των εννοιών .

Ο Αριστοτέλης εντελώς αντίθετος με την χριστιανική διδασκαλία για τη ψυχή και τον νοητό κόσμο, θεωρεί ότι αν η ψυχή στην νοητική της φύση έχει την δυνατότητα κάθε γνώσης , η γνώση φτάνει βαθμιαία , βάση της αίσθησης , έχοντας μέσω τις αναμνήσεις και την εμπειρία , με την εμπειρία φτάνεις στην επιστήμη . Οι αισθήσεις για τον Αριστοτέλη δεν μας γελούν ποτέ και κάθε πλάνη προέρχεται από την λάθος συσχέτιση και από τον συνδυασμό των μαρτυρίων . Η λογική του πραγματεύεται και συνδυάζεται με την απόδειξη και την επαγωγή , βάση πάντα της θεωρίας του συλλογισμού , της έννοιας και της κρίσης .

Οι κύριες αρχές του Αριστοτέλη έρχονται σε αντίθεση με όποιες θρησκευτικές δοξασίες ασκώντας εκμηδενιστική λογική 

«Το κεθέκαστον και το καθόλου»

Το καθόλου δεν είναι κάτι το ουσιαστικό , η ουσία δεν μπορεί να είναι έξω από τα όντα που η ουσία τους είναι , στις ιδέες λείπει η κινητική δύναμη που χωρίς αυτή δεν μπορούν να είναι οι αιτίες των φαινομένων .

«Το είδος και η ύλη»

Κάθε αισθητό είναι τυχαίο και μεταβλητό , μπορεί να είναι μπορεί και να μην είναι «ενδεχόμενον και μη είναι» , κάθε μεταβολή προϋποθέτει κάτι αμετάβλητο , κάθε γέννηση κάτι αγένωτο , το γίγνεσθαι φτάνει στο σκοπό του όταν η ύλη πάρει το είδος της , το είδος κάθε όντος είναι η πραγματικότητα του , το είδος είναι γενικά η πραγματικότητα (ενέργεια,εντελέχεια) ή το πραγματικό (ενέργεια , ον) , η δυνατότητα (δύναμης) και το δυνατό (δυνάμει ον) είναι η ικανότητα της ύλης που δεν είναι ακόμη αυτό που θα γίνει ύστερα , από την ύλη βαστάει η ανάγκη (η φυσική αναγκαιότητα) και το τυχαίο .

«Το κινούν και το κινούμενον» 

Η κίνηση δεν είναι τίποτε άλλο από το να γίνει πραγματικό (ενέργεια) το δυνατό (δυνάμει) , κάθε κίνηση προϋποθέτει ένα που κινεί και ένα που κινείται , η ύλη έχει σύμφωνα με την φύση της μια λαχτάρα για το είδος σαν το αγαθό και θείο που είναι . Όταν είδος και ύλη έρχονται σε επαφή γεννιέται πάντα κίνηση , ο χρόνος και ο κόσμος δεν μπορούν να εννοηθούν χωρίς κίνηση και είναι άναρχοι και ατελείωτοι , η κίνηση δεν μπορεί να άρχισε ποτέ και ούτε μπορεί να σταματήσει , η τελευταία όμως αιτία της αιώνιας κίνησης δεν μπορεί να βρίσκεται παρά σε ένα ακίνητο , αν δεν υπήρχε κανένα ακίνητο «κινούν» δεν θα μπορούσε να υπάρχει το πρώτο «κινούν» , το πρώτο κινούν πρέπει να άυλο (ενέργεια) γιατί όπου υπάρχει ύλη υπάρχει δυνατότητα αλλαγής , αυτό το είδος πρέπει να είναι το τέλειο ον , το πρώτο κινούν είναι το απόλυτα τέλειο , η τελευταία αιτία κάθε κίνησης βρίσκετε στην θεότητα σαν καθαρό τέλειο και απεριόριστο κατά την δύναμη νου , η ενέργεια του νου δεν μπορεί να είναι παρά νόηση , γιατί κάθε άλλη ενέργεια (πράττειν και ποιείν) έχει τον σκοπό της έξω από τον ίδιο τον εαυτό της , η νόηση αυτή δεν μπορεί να βρίσκεται στην κατάσταση απλής δυνατότητας παρά να είναι αδιάλειπτη νοητική ενέργεια (θεωρία) , το πολυτιμότερο και το τελειότατο είναι μόνο ο θειος νους , η νόηση του θεού είναι επομένως «νόηση που νοεί τον εαυτό της» , πάνω στον κόσμο δεν ενεργεί βγαίνοντας έξω από τον εαυτό του , το απόλυτα τέλειο ον σαν ανώτατο αγαθό είναι ο τελικός σκοπός όλων των όντων , αυτά όλα ορέγονται και προς αυτά όλα κινούνται . 

Τα έμψυχα όντα και ο άνθρωπος και η Αριστοτελική ηθική 

Σε αντίθεση με τον Πλάτωνα ο Αριστοτέλης θεωρούσε την ψυχή ακίνητη σαν «είδος» που κινεί το σώμα σαν «ύλη» , η ένωση της ψυχής με το σώμα είναι η ένωση τους είδους με την ύλη , «εντελέχεια η πρώτη του σώματος φυσικού οργανικού» δηλώνοντας ότι η ψυχή ορίζει το σώμα και την ποιότητα του . Η μελέτη του έφτασε σε εξαιρετικό επίπεδο για την εποχή , θεωρούσε ότι το σώμα των ζώων είναι καμωμένο από όμοια κατά μέρος τους μόρια , όπου και αυτά είναι μια ανάμιξη στοιχείων , η σάρκα ήταν η έδρα της αίσθησης και το πνεύμα ο φορέας την ψυχής βάση της ζωικής θερμότητας .

Ο νους του ανθρώπου που βρίσκεται ενωμένος με την ζωική ψυχή είναι αυτό που ξεχωρίζει τον άνθρωπο από τα άλλα έμψυχα όντα , η αντίληψη (σαν αίσθηση) του νου προκαλείται από το αισθητό του σώματος και μεταδίδετε μέσο αυτού στην ψυχή .

Η παράσταση (φαντασία) γεννιέται μέσω από την ψυχή όπως η μνήμη και η ανάμνηση , η ψυχή σαν κέντρο αίσθησης γεννά την ηδονή και την λύπη , την όρεξη και την αποστροφή , την επιθυμία . Τα αισθανόμαστε σαν αποτέλεσμα εξέτασης του καλού και του κακού .

Ο νους του Αριστοτέλη είναι μια άδεια πλάκα που γράφεται πάνω του η νόηση , ο νους είναι διπλός , υπάρχει ο ποιητικός που είναι αιώνιος και ο παθητικός που γεννιέται και φθείρεται με το σώμα .

Η ελεύθερη βούληση (νους) και η ελεύθερη εκλογή της αρετής , είναι η «διάνοια ή η επιστήμη» του νου , όπου η ορθότητα των σκοπών μας , εξαρτάτε από την ποιότητα του νου μας .

Η ευδαιμονία είναι ο σκοπός κάθε ανθρώπινης ενέργειας , συνιστώσα από την ομορφιά και την τελειότητα της ύπαρξης , χωρίς να είναι ο τελευταίως σκοπός ή το μέτρο για την αξία της , «ενάρετος είναι μόνο εκείνος που τον ευφραίνει η εχτέλεση του αγαθού και του ωραίου χωρίς καμία άλλη προσθήκη και που στην ευχαρίστηση αυτή όλα τα άλλα μετά χαράς τα θυσιάζει» 

Το μέτρο των ηθικών αρετών του Αριστοτέλη που στηρίζεται η ευδαιμονία έχει τρία γνωρίσματα :

1)Όλες οι αρετές στηρίζονται σε κάποιες φυσικές κλίσεις 

2)Η ηθική σαν ιδιότητα της βούλησης , όταν βρίσκετε στην σωστή θέση ανάμεσα στο πάρα πολύ και στο πολύ λίγο , κάθε αρετή είναι το μεσαίο ανάμεσα σε δύο ελαττώματα 

3)Η φρόνηση : σαν να είναι η πραχτική διορατικότητα , η κατεύθυνση από το αναγκαίο ή η σοφία του νου κατευθυνόμενη από την επιστήμη , η διαιώνιση του εαυτού στην ζωή την ίδια .

Εξίσου σημαντική είναι η θέση του πάνω στις τέχνες , η τέχνη πρέπει να έχει διπλό έργο , πρώτα να ξεπερνά τη φύση και δεύτερο να την μιμείται «όλως δε η τέχνη τα μεν επιτελεί , α η φύσις αδυνατεί απεργάζεστε , τα δε μιμείται» , για την ποίηση έλεγε ότι πρέπει να ιδανικεύει την πραγματικότητα «η ποίηση είναι φιλοσοφικότερη και σοβαρότερη από την ιστορία» , για την μουσική σημείωνε πως πρέπει να υπηρετεί τέσσερις σκοπούς , την διασκέδαση (παιδιά) , την ηθική μόρφωση (παιδία) , την απολαυστική ενασχόληση (διαγωγή με φρονησιν) και το ξαλάφρωμα (κάθαρσης) .

Τέλος για την θρησκεία , αποκρούει την λαϊκή θρησκεία με τις ανθρωπομορφικές παραστάσεις της ουσίας των θεών , αναγνωρίζοντας όμως δε την πρακτική αξία για την αγωγή του λαού . Ο θεός του Αριστοτέλη είναι ο νους που νοεί τον εαυτό του , που κινεί τον κόσμο . Προσπαθεί να αποδείξει την αναγκαιότητα της ύπαρξης του θειου , σαν τον πρώτο κινητή , παρόλα αυτά δεν απορρίπτει την θρησκεία του λαού «όχι μόνο ο κόσμος απαιτεί μιαν έσχατη αιτία , παρά και στην ψυχή φανερώνεται μια προαίσθηση του θειου , επειδή ο απόλυτος νους και το ανώτερο στον ανθρώπινο νου είναι όμοια στην ουσία» . Ο ίδιος στέκεται απέναντι στους θεούς με θαυμασμό , σαν επιστήμονας , σαν παρατηρητής δεν περιμένει καμία φροντίδα από αυτούς για τα ιδιαίτερα του κόσμου και των ανθρώπων .

Read More

Η Πολιτική Δράση της Ανατολικής Θρησκείας

Πολλά από τα κείμενα του χριστιανισμού τους πρώτους δύο αιώνες της ύπαρξης του μπορούν επίσης να ερμηνευθούν και πολιτικά . Εάν προσπαθήσουμε να αποφύγουμε την θεολογική υπόσταση των κειμένων διαπιστώνουμε την καθαρή ανθρώπινη πολιτική επέμβαση μέσω της θρησκείας στην καθημερινότητα .

Ο πόλεμος της ανεξαρτησίας των Μακκαβαίων δημιούργησε μια ψυχολογία επαναστατικής συμπεριφοράς . Εκτός Παλαιστίνης εκείνη την εποχή οι αρχές του νεοπλατωνισμού και του στωικισμού αντικαθρέφτιζαν μια μερίδα της κοινωνίας , η Ρωμαϊκή εξουσία αλλού περισσότερο και αλλού λιγότερο καταπίεζε τους πολίτες κάθε χώρας . Ειδικά δε η κατάσταση στην Παλαιστίνη βάση των ιστορικών αναφορών πρέπει να ήταν τραγική .

Ο μεσσιανισμός των παλιών προφητειών ήταν επόμενο να προσελκύει χιλιάδες ανθρώπους. Ο θρησκευτικός εθνικιστικός φανατισμός ευδοκιμούσε .Ο Ιούδας ο Γαυλωνίτης ήταν από τους πρώτους επαναστάτες , τα παιδία του επίσης Ιάκωβος , Σιμωνάς και Μαναής  ακολούθησαν τον ίδιο δρόμο , αργότερα κάποιος Θευδάς που μυούσε τον κόσμο στα μυστήρια της «Βασιλείας των Ουρανών» ξεσήκωσε επανάσταση . 

Οι Φαρισαίοι επίσης προπαγάνδιζαν συχνά κατηγορίες για τους κρατούντες Σαδδουκαίους σαν συμμάχους και τυφλά όργανα των Ρωμαίων . Μέσα στον όλο φανατισμό εμφανίσθηκαν οι Ζηλωτές υπερεθνικόφρονες και φανατισμένοι , σχημάτιζαν μυστικές ομάδες και ασκούσαν τρομοκρατία , κύριος σκοπός τους οι δολοφονίες των θρησκευτικά ελευθεροφρόνων . 

Παρόλα αυτά αρκετοί επαναστάτες δημιούργησαν ένα κοινωνικό υπόβαθρο , η λεηλασία των πλουσίων έδωσε μια ηρωική εικόνα στον λαό , ο Ελεάζαρ βάση των λεγόμενων του Ιώσηπου ήταν ένας «προστάτης των φτωχών»

Οι Μεσσίες επίσης έδιναν και έπαιρναν την εποχή εκείνη , ο Ιώσυπος αναφέρει έναν Αιγύπτιο , που με την ρητορική του ικανότητα κατάφερε να προσελκύσει σχεδόν 30.000 άτομα που και τους οδήγησε στο βουνό Ελαιών , φανατίζοντας τους ότι στο πρόσταγμα του θα έπεφτε η Ιερουσαλήμ . 

Τα κηρύγματα επίσης του Σίμωνα από την Γίττη εξαπλώθηκαν αρκετά και ήταν επηρεασμένα από το στωικισμό .

Χαρακτηριστικό είναι ένα κείμενο του Ιώσηπου για τους ζηλωτές «και είχαν μεν τα χέρια τους καθαρά (από δολοφονίες) μα στις ιδέες τους ήταν επαναστάτες που είναι το ίδιο σαν να είναι δολοφόνοι και έτσι έφερναν άνω κάτω την χώρα . Σα λαοπλάνοι και αγύρτες που ήταν με το πρόσχημα της θεϊκής έμπνευσης προπαγάνδιζαν νέες ιδέες και κοινωνικές αλλαγές , και τα κατάφεραν να φανατίζουν τον λαό και τον έπαιρναν μαζί τους στην έρημο , διότι εκεί ο θεός θα τους φανερώσει τα σημάδια του ξεσκλαβώματος»

Υπήρχαν πολλά κοινά σημεία στους τότε επαναστάτες . Παρουσιάζονταν ως αποσταλμένοι του θεού , μέσο θρησκευτικής προπαγάνδας προπαγάνδιζαν το ξεσκλάβωμα των Εβραίων , ζητούσαν την μοιρασιά του πλούτου και εναντιώνονταν κατά των πλουσίων , η Βασιλεία των Ουρανών ήταν η κύρια διδασκαλία τους . Οι οργανώσεις των Εσσαίων ήταν επίσης ένα παράδειγμα του το συνέβαινε τότε στην Παλαιστίνη , σαν οργάνωση ήταν καθαρά συνεταιριστική και αλληλοβοηθητική με σκοπό την προστασία του μωσαϊκού νόμου και την επιστροφή στα παλιά έθιμα . 

Μια εικόνα των πρώτον εκκλησιαστικών κοινοτήτων εκτός Παλαιστίνης παίρνομαι από μια επιστολή του Παύλου (Α προς Κορίνθιους) «επειδή το βλέπετε αδελφοί , δεν είστε ούτε σοφοί , ούτε δυνατοί , ούτε ευγενείς . Γιατί τα μωρά του κόσμου , τους αγράμματους , διάλεξε ο θεός για να ρεζιλέψει τους σοφούς , κα τα ασθενή (ανίσχυροι) του κόσμου , και τους κουρελήδες και απόκληρους διάλεξε ο θεός για να καταργήσει την ανισότητα» 

Από τις πράξεις των Αποστόλων περνούμε και το εξής «Κι έμειναν αφοσιωμένοι στην διδασκαλία των αποστόλων καθώς και στην κοινοκτημοσύνη των αγαθών... όλοι δε οι πιστοί μένανε μαζί κι είχαν τα πάντα κοινά . Πουλούσανε τα κτήματα και τα υπάρχοντά τους και τα μοίραζαν σε εκείνους που δεν είχαν . Μένανε όλοι την μέρα μαζί στο ιερό κι έφερναν από το σπίτι τους ψωμί κι έτρωγαν με χαρά κι αγαλλίαση...Ο όμιλος των πιστών είχε μια γνώμη και κανένας δεν έλεγε πως ατό είναι δικό μου γιατί είχαν εφαρμόσει κοινοκτημοσύνη....ανάμεσα τους δεν υπήρχε κανένας που να έχει ανάγκη από τίποτα, γιατί όσοι ήταν ιδιοκτήτες χωραφιών ή σπιτιών τα πουλούσανε και φέρνανε την αξία τους στην Εκκλησία....και μοιραζότανε στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του»

Όμως η ιστορία είναι πιο πολύπλοκη για να αποδοθεί μέσο μόνο από ένα πολιτικό κατεστημένο , τότε υπήρχαν οι «αγάπες» τα κοινά συσσίτια όπου έχουμε πολλές μαρτυρίες , είχαν όντως κοινωνικό και υλικό σκοπό . Παράδειγμα μπορούμε να πάρομε από μια επιστολή του Ιούδα που αναφερόταν στις «αγάπες» με σκοπό να κατακρίνει παρεκτροπές που γινόντουσαν ( κοινογαμία , πορνικές πράξεις κ.α.) «οι τέτοιοι , είναι κηλίδες στα συμπόσια σας» . 

Η τότε εκκλησία έφτιαξε κανόνες όπως το μοίρασμα της περιουσίας για κάθε νεοφώτιστο , η κοινοκτημοσύνη και η σιδερένια πειθαρχεία στις βασικές αρχές . 

Οι Πράξεις αναφέρουν το παράδειγμα του Ανανία και της Σαπφείρας που βρήκαν ξαφνικό και κακό τέλος από τον θεό αφού δεν συμμορφώθηκαν με τους κανόνες . 

Είναι εύκολο να βρούμε κοινά σημεία μεταξύ χριστιανισμού και κομουνισμού , αλλά υπάρχουν θεμελιώδεις διαφορές μεταξύ τους . Ούτε κεφάλαιο υπήρχε με την σημερινή μορφή του και συστατικά και ούτε παραγωγή . Πολύ γρήγορα όμως μέσα σε λίγα χρόνια η ισότητα μετατράπηκε σε ιδανικό , και μόνο απέναντι στον Θεό , οι επιστολές του Πέτρου το αναφέρουν χαρακτηριστικά 

Β13 «Υποταχθείτε λοιπόν εις πάσαν ανθρώπινην διάταξην δια τον Κυριον είτε εις βασιλέα , ως υπερέχοντα» 

Β19 «Οι οικέται υποτάσσεσθε εν πάντι φόβω εις τους κυρίους σας , ου μόνον εις τους αγαθός και επιεικείς , αλλά και εις τους διεστραμμένους» , στους Κολλοσαιους Γ22 «Οι δούλοι , υπακούετε κατα πάντα εις τους κατά σάρκα κυρίους σας , ούχι με οφθαλμοδουλείας , αλλά με απλότητα καρδιάς , φοβουμενοι τον Θεόν» . 

Άξαφνα η ελευθερία και η κοινοκτημοσύνη έγιναν προαιρετικές , οι «αγάπες» μετατράπηκαν και αυτές - Κορίνθιους Α - «όταν μαζεύεστε στην Εκκλησία μαθαίνω ότι υπάρχουν μεταξύ σας σχίσματα...όταν λοιπών μαζεύεστε δεν πρόκειται για κυριακάτικο δείπνο , γιατί άλλος θα φάει πολλή , άλλος θα μείνει νηστικός και άλλος θα μεθύσει. Μα μήπως δεν έχετε σπίτια να τρώτε και να πίνετε ;»

Οι χριστιανικές κοινότητες την Παλαιστίνης όμως αρχικά αντιστάθηκαν σε αυτή την αλλαγή πλεύσης , η επιστολή του Ιάκωβου μας λέει πολλά ...

Β2-9 «Διότι εάν εισέλθει εις την συναγωγή σας άνθρωπος έχων χρυσούν δακτυλιδιών με λαμπρών ένδυμα , εισέλθει δε και πτωχός με ρυπαρών ένδυμα , και επιβλέψτε εις το φορούντα το ένδυμα το λαμπρών και ειπήτε προς αυτόν . Συ καθού εδώ καλώς , και προς τον πτωχόν . Συ στέκε εκεί καθού εδώ υπό το υποπόδιοόν μου , δεν εκάμετε άρραγε διακρισιν εν αευατοις και εγεινετε κριται πονηρά διαλογιζόμενοι ; 

Ακούσατε , αδελφοί μου αγαπητοί , δεν εξέλεξεν ο Θεός τους πτωχούς του κόσμου τούτου πλούσιους εν πίστει και κληρονόμους της βασιλείας , την οποίαν υπεσχέθη προς τους αγαπώντας αυτόν ; Σεις όμως ητιμάσατε τον φτωχόν . Δεν σας καταδυναστεύουν οι πλούσιοι και αυτοί σας σύρουσιν εις κριτήρια ; Αυτοί δεν βλασφημούσι το καλόν όνομα , με το οποίον ονομάζεσθε ; Εαν μεν εκτελείτε τον νόμο το βασιλικον κατα την γραφήν , θέλεις αγάπα τον πλησίον σου ως σε αυτόν ., καλώς ποιείτε , εάν όμως προσωποληπτείτε , κάμνετε αμαρτία και ελεγχεσθε υπό του νόμου ως παραβάται»

Ο ταξικός χαρακτήρας του κηρύγματος του χριστιανισμού διαγράφεται σε αρκετά σημεία , παρόλο που ποτέ κανένας θεολόγος δε το απέδωσε καθαρά , μπορούμε να συμπεράνουμε την διαφορά που υπήρχε στην Παλαιστίνη και στον υπόλοιπο Ρωμαϊκό κόσμο,  ο Ιάκωβος στο κατά Λουκά λέει «Ελάτε τώρα οι πλούσιοι να κλάψετε για τις συμφορές που σας περιμένουν . Ο πλούτος σας σάπισε και τα ρούχα σας έγινα σκωληκόβρωτα . Ο χρυσός σας και ο αργυρός σκούριασε και η σκουριά τους θα είναι εις βάρος σας . Θα σας φάει τις σάρκες σας σαν να είναι φωτιά . Θησαυρίσατε για τις τελευταίες σας μέρες . Να τώρα ο μισθός των εργατών που θέρισαν τα χωράφια σας και που τον κρατήσατε σας φωνάζει και οι κραυγές των θεριστάδων φτάσανε ως τα αφτιά του Κυρίου Σαβαώθ . Καλοπεράσατε εδώ κάτω στην γη και ζήσατε μια ζωή σπατάλη . Τραφήκατε σα να ήσασταν για σφαγή . Ήσασταν άδικοι και σκοτώσατε τους δίκαιους» 

Η διδασκαλία ως κοινωνική σωτηρία έσβησε κατά την έξοδό της από την Παλαιστίνη , ο Παύλος στην αμφιλεγόμενη ομιλία του στον Αρειό Πάγο χρησιμοποιεί ολόκληρες φράσεις από στωικούς φιλοσόφους. 

«Του γαρ και γένος εσμέν» 

«Ουδέ λατρεύεται (ο θεός) από χέρια ανθρώπων» 

«Δια να ζητούν τον Κύριο ίσως και μπορέσουν να τον ψηλαφίσουν και να τον εύρουν αν και δεν είναι μακριά από τον καθένα μας γιατί μέσα σ’ αυτόν ζούμε και κινούμαστε και υπάρχουμε καθώς μερικοί από τους ποιητές σας το είπαν» 

Κανένα επαναστατικό στοιχείο δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί πια . 

Σε επιστολές του λέει :

«Η βασιλεία του θεού δε σημαίνει φαγί και πιοτό μα δικαιοσύνη και ειρήνη» 

«Εκείνος που δεν εργάζεται δεν πρέπει να τρώει» 

«ευλογείτε εκείνους που σας καταδιώκουν» 

Η εκκλησία του Παύλου δεν μπορούσε να ενσωματώσει την κοινωνική διδασκαλία του χριστιανισμού και αφέθηκε μόνο στο κριτήριο της πίστης «Πάσα ψυχή ας υποτάσσεται στις ανώτερες εξουσίες . Γιατί δεν υπάρχει εξουσία χωρίς να απορρέει από το θεό . Οι άρχοντες από το θεό είναι διορισμένοι , ώστε εκείνος που αντιστέκεται στην κρατική εξουσία τα βάλλει με το θεό και για αυτό θα τιμωρηθεί...Πληρώνεται τους φόρους , οι φορατζήδες είναι υπηρέτες του θεού . Δίνετε σε όλους τα οφειλόμενα . Εις όποιον χρωστάτε φόρους , δίνετε τους φόρους , εις όσους σεβασμό , σεβασμό»

Η αντίσταση από την Παλαιστίνη συνεχίζεται , ο Ιάκωβος δεν δέχεται κανένα συμβιβασμό .

«ο δε πλούσιος εις την ταπεινωσιν αυτού , επειδή ως άνθος χόρτου θέλει παρέλθει . Διότι ανετείλεν ο ήλιος με τον καύσωνα και εξήρανε τον χόρτον , και το άνθος αυτού εξέπεσε , και το κάλλος του προσώπου αυτού ηφανίσθη , ούτω και ο πλουσιος θέλει μαρανθή εν ταις οδοίς αυτού . Μακάριος ο άνθρωπος , όστις υπομένει πειρασμόν , διότι αφού δοκιμάσθη , θέλει λάβει το στέφανον ζωής , τον οποίον υπεσχέθη ο Κύριος εις τους αγαπώντας αυτών»  

Συνεχίζει χτυπώντας κάθε νόθεψη της διδασκαλίας

«από που προέρχονται οι πόλεμοι και οι διαμάχες ανάμεσα σας ; όχι βέβαια από εδώ (από την Ιερουσαλήμ) , μα από την ηδονομανία μερικών μελών σας»

Ο διαχωρισμός πια συντελέσθηκε ο Παύλος λέει στους Γαλάτες «Απορώ γιατί τόσο γρήγορα αφήνετε το ευαγγέλιο μου και παραδέχεστε άλλο...υπάρχουν βέβαια μερικοί που σας ραδιουργούν και θέλουν να αλλάξουν το ευαγγέλιο του Χριστού» 

Τον δεύτερο αιώνα τα κατάλοιπα της διδασκαλίας του Ιάκωβου ήταν ακόμα ενεργά , ο καρποκρατισμός (κοινόβια χριστιανών) , οι Μοντανίτες , Ελκεσαίοι κ.α. αντιστάθηκαν στην διδασκαλία του παυλιανισμου εξελίσσετε συντηρητικά πια και είναι πλέον η πλειοψηφία .

Οι αιρέσεις και οι καταστατικές διαφορές και η ηγεσία μεταξύ των εκκλησιών απασχόλησαν τους τότε πιστούς αρκετά .

Προς Κορίνθιους Α3-9/11

«Διότι του Θεού είμεθα συνεργοί σεις είσθε του Θεού αγρούς , του Θεού οικοδομή . Εγώ κατά την χάρην του Θεού την δοθεισαν εις εμε ως σοφος αρχιτέκτων θεμέλιων έθεσα , άλλος δε εποικοδομεί έκαστος όμως ας βλέπει πως εποικοδομεί , διότι θεμέλιο άλλο ουδείς δύναται να θέση παρά το τεθέν , το οποίο είναι ο Ιησούς Χριστός»

Προς Κορίνθιους Β11-22/23 

«Εβραίοι είναι ; και εγώ . Ισδαηλίται είναι ; και εγώ . Υπηρέται του Χριστού είναι ; παραφρόνων λαλώ , πλιότερων εγώ κόπους περισσότερων , εις πληγας καθ υπερβολην , εις φυλακάς περισσοτερον , εις θανάτους πολλάκις»

Προς Κορίνθιους Β3-1 

«Αρχιζομεν πάλιν να συνιστωμεν εαυτούς ; η μήπως εχομεν χρειαν , καθώς τίνες , συστατικών επιστολών προς εσάς η συστατικών από εσάς»

Προς Κορίνθιους Β10-2 και 11/12/13 

«σας παρακαλώ δε όταν έλθω , να μην λάβω θάρρος με την πεποιθησιν εκείνη , με την οποία στοχάζομαι να τολμήσω εναντίον τίνων , οιτινες θεωρουσιν ημάς ως κατά σάρκα περιπατουντας....Τούτο ας παρατηρη ο τοιούτος , ότι οποίοι είμεθα εις τον λογον δια των επιστολών απόντες , τοιούτοι και παρόντες ειτ ο έργον...Διότι δεν τολμωμεν να συναριθμησωμεν η να συγκρινωμεν εαυτούς προς τινας εκ των συνιστωντων εαυτούς αλλά αυτοί καθ εαυτούς μετρουντες και προς εαυτούς συγκρίνοντας εαυτούς ανοηταινουσιν...Αλλ ημείς δεν θελομεν καυχηθη ει τα αμετρα , αλλά κατά το μέτρο του κανόνος , το οποίον εμοιρασεν εις ημάς ο Θεός , μετρον ώστε να φθάσωμεν εως και εις εσάς»

Προς Γαλάτες 6-12/13 και 15/16 

«Όσοι θελουσι να αρεσκωσι κατά την σάρκα , ούτοι σας αναγκαζουσι να περιτεμνησθε , μονον δια να μη διωκωνται δια τον σταυρόν του Χριστού...Διότι ουδέ οι περιτεμνομενοι αυτοί φυλαττουσι τον νόμων αλλά θελουσιν να περιτεμνησθε σεις , δια να εχωσι καυχησιν εις την σάρκα σας...Διότι εν Χριστω Ιησού ούτε περιτομή ισχύει τι ούτε ακροβυστία , αλλά νέα κτισις...Και όσοι περιπατησωσι κατά τον κανόνα τούτον , ειρήνη επ αυτούς και έλεος , και επί τον Ισδραήλ του Θεού»

Προς Θεσσαλονικείς Α2-16

«εμποδίζοντας ημάς (οι εβραίοι) να λαλησωμεν προς τα έθνη δια να σωθωσι , δια να αναπληρωσωσι τας αμαρτίας εαυτών πάντοτε . Έφτασε δε σε αυτούς η οργή μέχρι τέλους»

Προς Θεσσαλονικείς Β2-2

«να μη σαλευθητε ταχέως από του φρονήματος σας , μήδε να θορυβησθε , μήτε δια πνεύματος μήτε δια λόγου μήτε δι επιστολής ως γραφόμενης υφ ημών , ότι τάχα επλησιασεν ημέρα του Χριστού»

Πλέον οι εβραίοι άρχισαν να αναγνωρίζονται σαν εχθροί του χριστιανισμού .

Παύλου προς Κορίνθιους Β3-6 

«οστις και έκαμαν ημάς ικανός να ημεθα διάκονοι της κοινής διαθήκης , ουχι του γράμματος (παλαιού νόμου) , αλλά του πνεύματος διότι το γράμμα θανατώνει , το δε πνεύμα ζωοποιεί»

Παύλου προς Κορίνθιους Α10-5 

«αλλά δεν ευηρεστηθη ο Θεός εις τους πλειοτερους εξ αυτών (εβραίοι) διότι κατεστρώθησαν εν τη έρημω»

Προς Θεσσαλονικείς Α2-15 

«οιτινες και τον Κύριο Ιησουν εθανατωσαν (εβραίοι) και τους ιδίους αυτών προφήτας , και ημας εξεδίωξαν , και εις τον Θεον δεν αρεσκουσιν , και εις παντας τους ανθρώπους είναι ενάντιοι»

Η ανάμιξη μια μορφής φιλοσοφίας για να καλύψει την ανάγκη της νέας πορείας έκανε την εμφάνιση της .

Παύλου προς Κορίνθιους Α2-6 

«Λαλουμεν δε σοφία μεταξύ των τέλειων , σοφία όμως ουχί του αιώνος τούτου , ουδέ των αρχόντων του αιώνος τούτου , των φθειρόμενων»

Παύλου προς Κορίνθιους Β1-12/13/14 

«Διότι το καύχημα ημών είναι τούτο , η μαρτυρία της συνειδήσεως ημών , ότι εν απλοτητι και ειλικρίνεια Θεού , ουχί εν σοφία σαρκική , αλλά εν χαριτι Θεού επολιτευθημεν εν τω κόσμο , περισσοτερον δε προς εσάς...Διότι δεν σας γραφομεν άλλο , παρ εκείνα τα οποία αναγινώσκετε η και γνωρίζετε , ελπίζω δε ότι και έως τέλους θέλετε γνωρίσει....Καθώς και μας εγνωρισατε κατά μέρος , ότι είμεθα καύχημα εις εσάς , καθώς σεις ημάς , εν τη ημέρα του Κυρίου Ιησού»

Παύλου προς Κορίνθιους Β5-2 

«Επειδή εν τούτο στεναζομεν , επιποθουντες να επενδυθωμεν το κατοικηριον ημων το ουρανιον» 

Παύλου προς Κορίνθιους Β5-12 

«Διοτι δεν συνιστωμεν παλιν εαυτούς εις σας , αλλά σας διδομεν αφορμήν καυχήματος υπέρ ημών , δια να εχητε λογον προς τους καυχωμενους με το πρόσωπον και ουχί με την καρδιαν»

Πρακτικής φύσεως προβλήματα εμφανίσθηκαν επίσης 

προς Κορίνθιους Α9-15 

«Πλην εγώ ουδέ τούτων μετεχειρισθην . Ουδέ έγραψα ταύτα δια να γίνει ούτως εις εμε διότι καλόν είναι εις εμε να αποθάνω μάλλον παρά να ματαιώσει τις το καύχημα μου»

προς Κορίνθιους Β6-3 

«μη δίδοντες μηδέν πρόσκομμα κατ ουδέν , δια να μη προσαφθη μώμος εις την διακονία»

προς Ρωμαίους 2-21/22/23

«Ο διδάσκων λοιπόν άλλον σε αυτόν δε διδάσκεις ; ο κηρυττων να μη κλεπτωση κλέπτεις ; ο λέγων να μη μοιχευωσι μοιχεύεις ; ο βδελυττομενος τα είδωλα ιεροσυλείς ; ο καυχωμενος εις τον νόμο , ατιμάζεις τον Θεον δια της παραβάσεως του νόμου ;»

Η ροπή που πήρε ο χριστιανισμός είχε αποτέλεσμα να διασπαστεί σε παραπάνω από τρακόσιες αιρέσεις , βάση των λεγόμενων του φιλόσοφου Θέμιστου που παραπονέθηκε στον Αυτοκράτορα Ουαλεντινιανό για την ποινές που επέβαλε στους αιρετικούς .

Το 313 υπογράφετε το πρώτο διάταγμα ανεξιθρησκίας «Εγώ ο Κωνσταντίνος Αύγουστος και Εγώ , ο Λικίνιος Αύγουστος , αποφασίσαμε να εξασφαλίσουμε σεβασμό και ανοχή στην θεότητα , παραχωρώντας στους χριστιανούς και σε όλους τους άλλους το δικαίωμα ελεύθερα να ακολουθήσουν όποια μορφή λατρείας τους αρέσει και οποιαδήποτε θεότητα κατοικεί στους ουρανούς , είθε να είναι ευνοϊκή για μας και για όλους τους άλλους κάτω από την εξουσία μας»

Η πολιτική εξουσία του δέκατου τρίτου απόστολου του χριστιανισμού διακήρυξε την υπεροχή του έναντι στην ανεκτικότητα που υπήρχε έως τότε . Αρκετά πλέον αξιώματα περνούν στα χέρια του κλήρου .

Αρκετά από αυτά τα κείμενα έγιναν τροφή αργότερα για του χριστιανοσοσιαλιστές . 

Ο άγγλος Frederic Denison Maurice κληρικός και ηθικοφιλόσοφος δίδασκε .

«Είναι χρέος στο Χριστιανισμό να διακηρύξει πως οι οικονομικές αρχές του σοσιαλισμού είναι οι ίδιες με τις αρχές τις Βίβλου . Η ανθρώπινη κοινωνία είναι ένα σώμα που αποτελείται από πολλά μέλη κι όχι μια ολότητα αλλητρωγομένων ατόμων»

Το 1908 εκατό άγγλοι κληρικοί δημιούργησαν κοινό μανιφέστο 

«Ως υπηρέτες της χριστιανικής θρησκείας αισθανόμαστε πως το οικονομικό πρόγραμμα του σοσιαλισμού είναι απόλυτα σύμφωνο με την θρησκεία μας και έχουμε πεισθεί πως η υποστήριξη του είναι δικαιολογημένη και μάλιστα επιβάλλετε από τις διατάξεις της θρησκείας μας»

Ο σοσιαλιστής όμως Liebkneht παλιότερα το 1875 κριτίκαρε αυτές τις απόψεις 

«Το καθήκον των σοσιαλιστών είναι να καταπιαστούν με την εξόντωση της πίστης στο θεό , κανένας δεν μπορεί να λέγετε άξιος σοσιαλιστής , παρά μόνο εκείνος που είναι αθεϊστής και εργάζεται με φανατισμό και ζήλο για να διαδώσει τον αθεϊσμό»

Ο Nosgen βάζει τα πράγματα στην θέση τους στριμώχνοντας του χριστιανοσοσιαλιστές 

«Οι Πράξεις για την κοινοκτημοσύνη αγαθών δεν έχουν υλιστικούς σκοπούς , μα θέλουν να πουν πως τα μέλη των εκκλησιών έπρεπε να απαλλαγούν από τις καθημερινές φροντίδες για να αφοσιωθούν στο βασίλειο του Θεού»

Ο Θεολόγος C. Baur 1792-1860 συμπερασματικά καταλήγει 

«Τα ευαγγέλια είναι γραμμένα ύστερα από την εμφάνιση του χριστιανισμού. Ωστόσο οι επιστολές Α και Β προς Ρωμαίους και η προς Γαλάτας του Παύλου είναι γνήσιες . Άρα μόνο σε αυτές μπορούμε να βρούμε ιστορικές πήγες και ειδήσεις για το πρόσωπο του Χριστού . Επισταμένη και χωρίς προκατάληψη και θεολογικές προλήψεις ερευνά μας δίνει στοιχεία για να καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως ο χριστιανισμός δεν είναι προσωπικό έργο του Χριστού , του Πέτρου ή του Παύλου , μα το ιδεολογικό αντικαθρέφτισμα μιας μεγάλης εποχής . Είναι η κινήσει των ιδεών μέσα σε αυτήν την περίοδο»

Ο Bruno Bauer 1809-1882 πολέμιος του χριστιανισμού υποστήριζε 

«η καταγωγή του χριστιανισμού δεν πρέπει να την ζητήσουμε στο πρόσωπα μα στις ιδέες της εποχής του. Η χριστιανική θρησκεία δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα αυτόματο κράμα στωικισμού και της φιλοσοφίας του Φίλωνα»

Kalthoff 1850-1906 

«Τα ευαγγέλια εκφράζουν τους ταξικούς αγώνες , την πάλη ανάμεσα φτωχών και πλούσιων. Ο Χριστός δεν είναι τίποτα άλλο παρά το μυθικό πρόσωπο της μεσσιανικής παράδοσης . Η εκκλησία αισθάνθηκε την ανάγκη για την σταθεροποίηση της να αναγνωρίσει κάποιων αρχηγό ιδρυτή που να θεωρείται ο πάτρωνας και ο προστάτης της . Όπως στις παλιότερες εποχές , σε ανάλογες περιστάσεις . ο Βάκχος , η Δήμητρα , ο Ασκληπιός θεοποιήθηκαν , έτσι και ο Χριστός με βάση και αφετηρία τη μεσιακή παράδοση της Π.Γραφής έχει την ίδια μυθολογική καταγωγή»

Henri Barbusee 

«πιστεύω πως ζούσε κάποιος ιεροκήρυκας αρκετά άσημος, γι αυτό και ολότελα λείπουν για αυτών σύγχρονες ιστορικές μαρτυρίες και στον οποίον ύστερα φόρτωσαν την χριστιανική διδασκαλία , που στην πραγματικότητα δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η πομπώδικη διαστρέβλωση της πραγματικής διδασκαλίας που αυτός δίδασκε»

Read More

Ο Ανθρωπομορφισμός των Θεών στον Ομηρικό κόσμο

Ο κόσμος και οι θεοί του Ομήρου ακολουθούν την παράδοση των λαών της ανατολικής μεσογείου . Ο άνθρωπος ανακαλύπτει τους θεούς μέσα από τον φυσικό κόσμο και φτιάχνει ένα Πάνθεων Θεών που προσεγγίζουν την ζωή , θεοί που μπορούν να ερωτεύονται να οργίζονται και να ομιλούν , θεοί που δημιουργούν και συνδέονται με σχέσεις γάμου και σχέσεις γονέα – τέκνου . 

Παρόλα αυτά οι Έλληνες μπόρεσαν και ‘δημιούργησαν’ μοναδικούς Θεούς , τα πρότυπα και τα ονόματα τους δεν μπορούν να γίνουν κατανοητά προσεγγίζοντας τα επιφανειακά , και εδώ αρχίζει η παραδοξότητα που οδήγησε στην διαφορά με τους γειτονικούς λαούς . Το Ρωμαϊκό Πάνθεον δανείζεται και δημιουργεί ονόματα θεών με σαφή έννοια , από ετρουσκους και έλληνες , Diespiter / Mercurius , Juno ή Venus , οι Σουμέριοι έχουν τον Ενκι «κύριος του υποκόσμου» - Νινουρσάγκ «κυρία του βουνού , οι Βαβυλόνιοι είχαν τον Μαρδούκ «γιος του βουνού των θεών» , οι Αιγύπτιοι με την Ίσις «θρόνος» - Ωρος «ο άνω ευρισκόμενος».

Εν αντιθέσει τα ονόματα των Ελληνικών θεών είναι δύσκολο να ερμηνευθούν ετυμολογικά. 

Στον λαό όμως συναντούμε αρκετά ονόματα επιφανών πολιτών με σαφή σημασία π.χ. Θρασύβουλος «τολμηρός στην γνώμη» , Σιμών «με πλακουτσωτή μύτη» . 

Στα Ομηρικά ονόματα των ηρώων όμως πάλι δεν μπορούμε να δώσουμε μια σαφή ερμηνεία π.χ. Αγαμέμνων , Αχιλλεύς , Οδυσσεύς .

Η λέξη θεός είναι κατηγορούμενο , τα ονόματα δε των θεών υποκείμενα , οι ελληνικοί θεοί εμφανίζονται ως πρόσωπα και όχι σαν ετυμολογική ιδέα ή έννοια . 

Δεν αναφέρθηκαν ποτέ οι έλληνες στα κείμενα τους για τους θεούς με εκφράσεις και ιδέες όπως : αυτή η καταιγίδα είναι ο Ζευς ή το ότι η εμπειρία του ερωτισμού είναι η Αφροδίτη . 

Συναντάμε κατά κόρον όμως εκφράσεις όπως , « ο Ζευς Αστράφτει» ή «η Αφροδίτη χαρίζει τα κάλλη της» , η δομή της ελληνικής γλώσσας για τα έργα των θεών τους διαφοροποιεί από κάθε πρωτόγονη μορφή θεών της φύσης .

Οι μεγάλοι αρχαίοι ποιητές μας παρουσίασαν τους θεούς ως σώμα και πνεύμα ένα , με ανθρώπινα χαρακτηριστικά και προσωπικότητα , νου που υπερβαίνει την νόηση του απλού ανθρώπου .

Παρόλα αυτά δεν εμφανίζετε π.χ. ο Ζευς πάντοτε ως παντογνώστης , σαν προσωπικότητες επισκέπτονται το ναό τους και δεν περιορίζονται μόνο στα λατρευτικά τους αγάλματα . Εμφανίζονται στους θνητούς με διάφορες ανθρώπινες μορφές και δεν διστάζουν να συγκρουστούν σώμα με σώμα με τον άνθρωπο , ο Άρης και η Αφροδίτη με τον Διομήδη , ο Απόλλων με τον Πάτροκλο. 

Οι θεοί μπορούσαν να οργίζονται ή να τραντάζονται από τα γέλια , μπορούσαν να υποφέρουν και να θρηνούν . Παράδειγμα ο Δίας που θρηνεί η καρδιά του «ολοφύρεται ήτορ» όταν χάνει αγαπητό του άνθρωπο . 

Ο έρωτας για τους θεούς δεν έχει ανθρώπινους περιορισμούς , ο Όμηρος γράφει «οι έρωτες των αθανάτων δεν μένουν άκαρποι» .  Έτσι δημιουργείται το γένος των ηρώων , αργότερα ο λαός δεν δίστασε να εγκωμιάσει κάθε νικητή σαν ήρωα απόγονο των θεών .

Οι θεές των ελλήνων δεν αποτελούν εξαίρεση , άλλοτε υποτάσσονται «δαμήναι» και άλλοτε εμφανίζονται ως αδάμαστε παρθένες όπως η Αθηνά και η Άρτεμη . 

Στην Αρκαδία η Δήμητρα εμφανίζετε ως «Δήμητρα Ερινής» όταν βάση του μύθου έρχεται παρά την θέληση της σε επαφή με τον Ποσειδώνα .

Ένα άλλο χαρακτηριστικό που έχει αποδοθεί στους Θεούς είναι το «Αιέν εόντες» οι αιωνίως υπάρχοντες θεοί , έχοντας κλείσει τον κύκλο των γεννήσεων τους έχουν αποδεσμευτεί από την μοίρα και τον θάνατο , που συνδέετε μαζί της , έτσι διαφυλάσσουν πάντα παγιωμένοι και αμετακίνητοι την τελειότητα τους . 

Με το πέρασμα των χρόνων , η ποίηση προσπαθεί να προβάλει με επίθετα τον τομέα της θεϊκής δράσης της κάθε θεότητας . Μερικά ονόματα είχαν μυστηριακή επίδραση , όπως : Ποσειδών Ερεχθεύς , Άρτεμις Ορθία , Αθηνά Αλέα . Άλλα από Ιερά , Ήρα Αργεία , Απόλλων Πύθιος / Δήλιος . 

Επίσης από εορτές ή ιερουργίες , Απόλλων Κάρνειος / Δαφνηφόρος , Ζέυς Ολύμπιος , Διόνησος Ωμηστής . Σε μερικά βλέπουμε την προσδοκούμενη από τους ανθρώπους δράση : Ζέυς Όμβριος / Υέτιος / Ερκείος / Κτήσιος / Πολιεύς / Ικέσιος / Ξένιος , Ήρα Ζυγία / Γαμήλιος / Τελεία , Ποσειδών Ασφάλειον , Απόλλων Επικούριος / Αποτρόπαιος , Αθηνά Πολιάς / Εργάνη / Πρόμαχος / Νίκη , Άρτεμις Αγροτέρα / Λοχία , Δήμητρα Χθονία / Καρποφόρος , Ερμής Αγοραίος / Χθόνιος / Ψυχοπομπός . 

Ο ποιητικές παρεμβάσεις , προσωποποίησαν επίσης αφηρημένες έννοιες , συνήθως τις παρουσίαζαν ως νεαρές κοπέλες .

Η Θέμις «τάξη» και η Μήτις «σοφία» έγιναν σύζυγοι του Δία που γέννησαν την Δίκη και την Αδικία , η Αθηνά εμφανίζετε συχνά με την Νίκη . 

Ο Άρης με τον Φόβο και τον Δείμο «τρόμος» , η Αφροδίτη με τον Έρως τον Ίμερο και την Πειθώ , Ο Διόνυσος με της Ώρες την Τραγωδία την Πομπή και τον Κώμο .

Παλιότερες θεότητες επίσης διατήρησαν την προσωποποίηση τους και την λατρεία τους , π.χ. ο Έρως είχε ιερό στις Θεσπιές . 

Η Νέμεσις στον Ραμούντα όπου σύμφωνα με τον μύθο ο Δίας την κατεδίωξε και παρά την θέληση της την έκανε μητέρα της Ελένης , η αγανάκτηση απέκτησε τεράστιο ρόλο για την ηθική τάξη των ανθρώπων , αργότερα δίπλα στον ναό της ιδρύθηκε και ένας αφιερωμένος στην Θέμιδα .

Άλλες αφηρημένες έννοιες επίσης διαμορφώθηκαν με τον καιρό , η Τύχη , η Ειρήνη , η Ομόνοια , η Δημοκρατία .

Βάση του Ομήρου οι θεοί δεν εμφανίζονταν ποτέ εμμέσως , με εξαίρεση τα γεύματα των θεών με τους Αιθίοπες και τον Απόλλωνα με τους Υπερβορείους . 

Οι πολεμιστές άκουγαν την φωνή του Ποσειδώνα που τους οδηγούσε , η Αφροδίτη παρουσιάσθηκε στην Ελένη ως ηλικιωμένη γυναίκα , ο Αχιλλέας γνώρισε την Αθηνά από την λάμψη των ματιών της , η Δήμητρα πήγαινε στα Ελευσίνια με την μορφή ηλικιωμένης υπηρέτριας . 

Παρόλα αυτά ποτέ δεν αλλάζουν την μοίρα και τον θάνατο των θνητών , ο Απόλλων εγκαταλείπει κάποια στιγμή τον Έκτορα και η Άρτεμις αποχαιρετά τον ετοιμοθάνατο Ιππόλυτο και φεύγει . 

Ο Όμηρος μας λέει κάπου «Θα ήταν ενοχλητικό να γλιτώσει από τον Χάρο όλων των ανθρώπων η γενιά» .

Κάθε θεότητα έχει και την αντίθετη πλευρά της . Έτσι βλέπουμε την Αθηνά και την Ήρα να επιδιώκουν την καταστροφή της Τροίας , τον Απόλλων να στέλνει λοιμό , την Άρτεμις να θανατώνει τα παιδιά της Νιόβης . 

Ο θάνατος από τους Θεούς πολλές φορές αποτελεί θεϊκό προορισμό και το θύμα γίνεται σωσίας του θεού , η Άρτεμις απαιτεί την ζωή της Ιφιγένειας , ο Απόλλων φέρνει τον θάνατο στον Υάκινθο , η Αθηνά στην Ιοδάμα , ο Ποσειδών στον Ερεχθέα .

Οι άνθρωποι είχαν την ελπίδα της ανταποδοτικής φιλίας με τους θεούς αλλά χωρίς να είναι πάντα βέβαιοι με αυτό . Όταν οι Αχαιοί πλήττονταν από τον λοιμό ο ιερές τους πρόσφερε θυσία , χάρηκε ο Απόλλων από αυτό και σταμάτησε τον λοιμό . 

Σε ένα άλλο σημείο κατά την διάρκεια της μάχης μετά από θυσία , είπαν οι Αχαιοί «ο Ζευς δέχτηκε τις προσφορές , αλλά έκανε πιο μεγάλο τον βασανιστικό κόπο της μάχης».

Οι γυναίκες της Τροίας πρόσφεραν στην Αθηνά ένα πέπλο και την παρακάλεσαν να σπάσει το δόρυ του Διομήδους «η Αθηνά όμως αρνήθηκε».

Οι θεοί αφήνουν από τον άνθρωπο πάντα μια απόσταση και μια ελευθερία να επαναστατήσει κατά τους και να πει ‘όχι’ . Η Αθηνά λέγοντας στον Αχιλλέα «αν ήθελες να πεισθείς» του αφήνει περιθώριο να αρνηθεί . 

Ο Αχιλλέας πάλι εναντιώνεται στον Απόλλωνα λέγοντας «θα σε εκδικιόμουν , αν είχα την δύναμη» . 

Ποτέ στο ελληνικό πάνθεων δεν είδαμε ‘θεϊκά’ δικαστήρια και σπάνια οι Έλληνες προσφωνούσαν τον θεό ‘δέσποτα’ όπως οι σκλάβοι μιλούσαν στον κύριο τους , πάντοτε στέκονταν ψύχραιμοι και σταθεροί απέναντι στα θεϊκά αγάλματα , τα όρια της ελευθερίας , της πνευματικότητας και της εμπιστοσύνης είχαν τεθεί από πολύ νωρίς , χωρίς όμως ποτέ να ξεχνούν την πραγματικότητα ότι οι θεοί είναι και θα παραμένουν πάντα ισχυρότεροι .

Read More

Δεδιωγμένοι ένεκεν δικαιοσύνης - Ανδρέας Λασκαράτος

Ληξουργιώτης γεννήθηκε το 1 Μάη του 1811 . Αιώνια ασυμβίβαστος , ο μεγαλύτερος ίσως σατυρικός της Ελλάδας . Απέναντι στους ανήθικους παπάδες και πολιτικούς της εποχής τους στάθηκε πάντα όρθιος ως τον θάνατο του .

Σπούδασε στην Κεφαλονιά με δάσκαλο τον Νεόφυτο τον Βάμβα , και αργότερα στην Ιόνιο Ακαδημία στην Κέρκυρα με δάσκαλο τον Κάλβο , τέλος στην Ιταλία και στην Γαλλία για τέσσερα χρόνια σπούδασε νομικά , όπου και αργότερα εργάστηκε σαν ειρηνοδίκης στην Κέρκυρα και δικηγόρος στην Κεφαλονιά .

Σιχάθηκε την δικηγορία και αφοσιώθηκε στην λογοτεχνία , στράφηκε αμέσως ενάντια στην αθλιότητα του παπαδαριού και των πολιτικών , σε ένα από τα πρώτα ποιήματα του γράφει:

«................. πουλάνε

όσα έχει ο κόσμος άγια

για να μπορούν να ζούνε.

Διδάσκουνε και αρπάζουνε,

χαιδεύουν και μισάνε,

παινούνε και υποκρίνονται,

νηστεύουν και πλανάνε...»

Ο μόνος τρόπου που γνώριζε ο Λασκαράτος είναι αυτός που του υποδεικνύει η συνείδηση του .

«Ω συνείδηση, ω πρόβλεψη θεϊκή

Πόσο θα ωφελείς την ανθρωπότη

Περσότερο αν υψώνεις τη φωνή

Μα, αλοίμονο στον κόσμο, εσύ ’σαι πρώτη

Που μέσ’ στα πάθη χάνεις τη φωνή σου

Και το ελάττωμα αυξαίνει τη σιωπή σου.»

Με γνώμονα τον Ορθό λόγο και την Αλήθεια συντάσει τον «φιλανθρωπικό δεκάλογο» 

(προς τους αρμοδίους του Σύμπαντος Κόσμου)

1. Καταργήσετε τες Θεολογίες. Καθό προσβλητικές δια τον Θεόν, ανάξιες δια τον άνθρωπον και αντιπροοδευτικές δια το ανθρώπινον γένος.

2. Κανονίσετε τα θρησκευτικά σας. Ώστε σκοπός τους να είνε η εχτέλεσις ηθικών αρχών και όχι η θεολογική λατρεία.

3. Καταργήσετε τον πόλεμον, συσταίνοντες Οικουμενικόν Παγκόσμιον Δικαστήριον, δια τες διένεξες των Εθνών.

4. Οργανώσετε τα πολιτικά σας. Ώστε το μέρος το ανεπτυγμένον της κοινωνίας να κυβερνά το μη ανεπτυγμένον.

5. Επιδιώξετε την πνευματικήν ανάπτυξιν του Λαού. Δια να μη γίνεται ’μπόδιο εις την ιδίαν του χειραγώγησιν προς τα αληθινά του συμφέροντα.

6. Μην αντιγράφετε δουλικώς ξένους θεσμούς. Αλλά εκλέγετε, τροπολογώντες, τους αρμόδιους ο καθένας δια το Έθνος του.

7. Μεταρρυθμίσετε τα Δικαστικά σας. Ώστε να έχουν σκοπόν τους την διανομήν της δικαιοσύνης εις τους πολίτας, και όχι την είσπραξιν χρημάτων, δια της παρατάσεως των δικών, και πολυπλοκίας της Δικονομίας.

8. Μεταχειρίζεσθε τον δημόσιον πλούτον του Έθνους προς ανάπτυξιν του πνεύματός του! προς καλλιέργειαν των γαιών του! και όχι προς κατάκτησιν άλλων γαιών.

9. Μην κρύβετε τα ελαττώματα του γένους σας! επειδή κρυβόμενα θάλπονται και αυξάνουν.

10. Μην καταδιώκετε τους λέγοντάς σας την δυσάρεστον αλήθειαν. Όντας η αλήθεια ωφέλιμη και καλή γιάτρισσα. 

Το 1856 εκδίδει το πρώτο του βιβλίο «Τα μυστήρια της Κεφαλονιάς» το εναρκτήριο των καυτηριασμών του κατά των ρασοφόρων και των μαυρόψυχων συνεργατών τους .

Ο ίδιος γράφει μετά την έκδοση του βιβλίου του «Τα 1856 το σμήνος των σφηκών δεν με ενοχλούσε κι εγώ τους άβαλα έναν δαυλόν αναμμένων μέσα στην φωλιά τους . Οι σφήκες παπάδες και παπαδάνθρωποι έπεσαν σύγνεφο απάνω μου και μ’ εσπρώχνανε από όλα τα μέρη φιλοτιμούμενοι ποιος να κάμει το περισσότερο»

Μερικά αποσπάσματα από το βιβλίο του. 

«Μπορούνε να ειπωθούνε οπαδοί του Χριστού (κάποιοι λεγόμενοι Χριστιανοί), επειδή πιστεύουνε πως η θεότητα είναι τρισυπόστατη, ενώ η πραγματική τους θεότητα είναι το νιτερέσο τους;»

«Ο νόμος του Θεού δεν θα μπορέσει ποτέ να είναι θρησκεία των παπάδων μας. Εμείς θέλουμε ένα κλήρος και έναν πολυάριθμο κλήρον, μα χάρισμα . Για να πιτύχουμε το χάρισμα εδεχθήκαμε δια παπάδες μας τους ύστερους χαμάληδες (ο Κοραής, αν δεν σφάλω , ήτανε που έλεγε: 

Αμαθής και κατεργάρης

ακαμάτης και φαγάς

άλλο τίποτις δεν έχει

παρά να γενεί παπάς...) 

Τέτοιοι άνθρωποι σε τέτοια θέση βαλμένοι φυσικό ήτανε να κοιτάζουνε να οφεληθούνε απο την θρησκεία . Τους εχρειαζότανε μάλιστα μια θρησκεία όσο το δυνατόν καρπερή, όσο το δυνατό εμπορεύσιμη, εξαργυρώσιμη...»

«...... Η κοιλιά για το χριστιανόνε είναι μια θεότητα της οποίας χρεωστείται μια λατρεία ξεχωριστή . Το ημερολόγια της κοιλίας του χριστιανού συγκείται από σαρακοστάδες μικρές και μεγάλα τετραδοπαράσκευα , νηστίες πάσχατα και αρστιμπούτσια ...είναι π.χ. σήμερα πάσχα ; η κοιλιά γεμίζει με χοίρο , με γάλο , με πίτα . Είναι σαρακοστή , τετραδοπαράσκευο ή άλλη νηστεία οτιδήποτε ; ο χριστιανός βάνει στην κοιλία του κρεμμύδια , φασούλια , σουπιές , χταπόδι , χαβγιάρι , αβγοτάραχα και άλλα φαγητά σημειωμένα εν ονόματι της κοιλίας στο ημερολόγιο . Στο ύστερο κάνει τον σταυρό του , ρέβεται και ιδού , έκανε το κατα δύμανιν για την θεότητα.» 

«Στα σημερινά θρησκομάγαζα ο παπάς πουλεί όλες του τις θρησκευτικές μανιφατούρες . Το λάδι , μόλις εμπεί στα καντήλια της εκκλησίας γίνεται ευτύς γιατρικό και πουλιέται απάνω στο βαμβάκι βουτηγμένο. Ετούτο το λάδι κάνει καλό σε όλα τα πάθη , μ’απάνω από όλα γιατρεύει την στραβομάρα . Ο παπάς ακόμη γυρεύοντας πάντα εμπορικήν ύλην σκαλίζει μέσα στους τάφους, ξεχώνει ανθρώπινα κόκαλα και βάνει σε ένα κουτί ασημένιο και τα στέλλει με την ευκή του να σηκώσουν τον οβολόν από το σπίτι της φτώχιας και τον φέρουνε ανέξοδα και ακόπιαστα στο δικό του»

Στις 2 Μαρτίου του 1856 χωρίς καμία αργοπορία αφορίζεται από τον Δεσπότη Σπυρίδων Κοντομίχαλο. Κινδυνεύει η ζωή του από το χριστεπώνυμο πλήθος και μετακομίζει στην Ζάκυνθο , αλλά κι εκεί ο δεσπότης Νικόλαος Κοκκίνης τον αφορίζει επίσης , η ζωή του μα και της γυναίκας του και των παιδιών του απειλείτε συνεχώς , οι εφημερίδες της εποχής τον χαρακτηρίζουν κακούργο και διάβολο .

Ο παπακοντομίχαλος έλεγε για τον Λασκαράτο «… εξεδόθη υπό του απονενοημένου και αποπλανηθέντος Α. Λασκαράτου Βίβλος, δια της οποίας εξακοντίζει αναιδώς και ανερυθριάστως ύβρεις και βλασφημίας και προσάπτει συκοφαντίας, εξυβρίζει και περιπαίζει τα θεία μυστήρια, τας ιεράς εικόνας τα άγια λείψανα…. Η εκκλησία παραινεί αυτόν ίνα… δώση εις το πυρ τα αντίτυπα πάντα της βίβλου…. Εάν όμως παρακούση… κληρονομησάτω την λέπραν του Γιεζή και την αγχόνην του Ιούδα. Η δε χάρις του Θεού είη μετά πάντων ημών.»

Αναγκασμένος αυτοεξορίζεται στο Λονδίνο μέσα στην φτώχια για ένα χρόνο περιμένοντας να καταλαγιάσει το μανιασμένο πλήθος . Εκεί στο Λονδίνο γράφει αφιερωμένο στην γυναίκα του ένα αριστούργημα :

« Εικόνα αγαπητή της γυναικός μου

.........τόσο σε αισθάνομαι δική μου

τόσο με την ψυχή μου ζυμωμένη

που δεν ηξεύρω πια στη διαλογή μου

πώς να σε πω γυναίκα μου ή ψυχή μου».

Ο Λύχνος . Μια εφημερίδα που στον υπότιτλό της χαρακτηριζόταν «εφημερίδα πολεμική» την εκδίδει το 1859 και αρχίζει ξανά τον πόλεμο κατά των ρασοφόρων και τον πολιτικάντηδων. 

«Εντοσούτω στην επιστροφή μου άρχισα εφημερίδα, η οποία βαλμένη στο σημάδι από τους παπαδανθρώπους και από τους πολιτικούς λαοπλάνους μας εξηγέρθη εναντίον τους δια πολύν καιρό , τους εμαστίγωσε , τους έτσουξε και τους έκανε να με απέχουνε»

Το 1860 κερδίζει 4 μήνες φυλακή , στους 2 μήνες βγαίνει έξω και εκδίδει το «Τα όσα υπέφερα και οι παρατηρήσεις μου για τις φυλακές της Κεφαλονιάς» βάλλοντας κατά των δικαστών και του σωφρονιστικού συστήματος . 

Το 1865 κυκλοφορεί η Στιχουργική – η σάτιρα στην πρώτη γραμμή .

«Ο Μοναχός

Του μοναχού ο καιρός καιρός χαμένος

Η φύση δεν το θέλει και φρικιάζει. 

Στο μοναστήρι έρημος, κλεισμένος, 

Δέεται μέρα νύχτα και αλαλιάζει.

Ουτιδανός και ζωντανός θαμμένος

Περιττός εις τον κόσμον εκεί μονάζει.

Ο Διάολος σ’ αυτόν ερωτευμένος

Μπαίνει μες στο κελί του και φωλιάζει.

Του σβγει το νου και την καρδιά του κλει

Και ανθρωπόμορφο κτήνος τότε κάνει

Και ανθρωπο του θεού τονε καλεί,

Ενώ την ανθρωπιά απ’ αυτόνε βγάνει,

Και ο μοναχός που δεν το νιώθει διόλου

Ζει στη μονή του μπαίγνιο του διαβόλου» 

«Απόκριση στον αφορισμό του 1856» . Δημοσιεύεται το 1868 – η απάντησή του κατά των θρησκευτικών προλήψεων και των αφοριστών του , γράφει για το βιβλίο του « Σωπασμένοι τότε οι καταδρομείς μου έμεινα ήσυχος και ανενόχλητος. Μα τότε θυμήθηκα τον άλλον προετοιμασμένον δαυλόν, την Απόκρισή μου, όπου και τότε πάλιν η δημοσίευση της τους εξεκάκπισε. Εμεταπέσαν απάνου μου. Επήγαμε στα δικαστήρια» 

Η Ιερά Σύνοδος έσυρε τον Λασκαράτο στα ποινικά δικαστήρια και το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως κατάσχεσε τα βιβλία του. Στα απαντά του γράφει για το κατηγορητήριο : 

« Στις 3 Δεκεμβρίου ο Εισαγγελέας μού κοινοποίησε το Βούλευμα των Εφετών με 11 κεφάλαια κατηγορίας, τα ακόλουθα:

1.Κατηγορώ τις Σαρακοστάδες.

2.Κατηγορώ τα εμπόδια που βάζουν στους γάμους.

3.Κατηγορώ τον μοναχικόν και μοναστικόν βίον.

4.Κατηγορώ το ανάθεμα το οποίο η Εκκλησία μας ρίπτει εις όλο σχεδόν το ανθρώπινον γένος την πρώτη Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής.

5.Δεν παραδέχομαι την εξουσία των πνευματικών μας του «λύειν και δεσμείν» επί Γης και εν Ουρανώ.

6.Αγανάχτησα εναντίον εις τους παπάδες και παρακάλεσα τον θεόν να απαλλάξη τον κόσμον από αυτούς.

7.Κατηγορώ την προσκύνηση των εικόνων.

8.Αθετώ τα θαύματα των αγίων .

9.Λέγω ανθρωπολατρεία την προσκύνηση των ανθρωπίνων λειψάνων.

10.Αποκρούω τας πρεσβείας των αγίων και του Χριστού προς τον Θεόν.

11.Είπα αλλοιωμένο είτε νοθευμένο το Ευαγγέλιον από τους αντιγραφείς του Μεσαιώνος.»

13 Νοεμβρίου του 1869 γίνεται η δίκη 

«Στα 1869 παπάδες και παπαδάνθρωποι εκάμανε την ανοησία να με ενέξουνε στα δικαστήρια . Μόλον που είχαν εισαγγελέα και δικαστάς εδικούς τους, οι οποίοι με εκακοποιήσανε στη συζήτηση και με εμποδίσανε αυθαιρέτως και παρανόμως να υπερασπιστώ τον εαυτόν μου, μόλον τούτο, η μέρα ημέρα εκείνη της δίκης μου στάθηκε ημέρα θριάμβου δια εμέ και δια τας αρχάς μου, επειδή σε εκείνη τη δίκη το ακροατήριον εφωτίστηκε σε διάφορα που ίσως δεν τα είχε σκεφτεί πρωτύτερα, μα τέλος πάντων, ως και ανυπεράσπιστος αθωώθηκα»

Αφορισμένος πλέον εκδίδει συνεχώς έργα με αποκορύφωμα το «Ιδού ο Άνθρωπος – Ανθρώπινοι Χαρακτήρες » το 1896 , δεν ξεχνά τους φίλους του .....

«Ο μοναστηρισμός είναι μασονισμός . Ο καλόγερος είναι μασόνος....Είναι αληθινόν ότι η ζωή στα μοναστήρια μας είναι βρωμοζωή, ζωή χτηνώδης και αποτρόπαιη. Αλλά και ο καλόγερος μας είναι σχεδόν πάντοτε κι εκείνος της ύστερης κοινωνικής τάξεως...»

«Ο παπάς, οποίος είναι σήμερα, είναι μια ειδεχθής παραμόρφωσις του ιερέως. Η διαγωγή του μέσα στα ράσα είναι εκείνη που ήτον και πριν της μεταμφιέσεώς του. Ο παπάς τούτος εξακολουθεί να κλέβει , να ψευδομαρτυρεί, ν’ αφορκίσει, να είναι πόρνος, μέθυσος, χαρτοπαίκτης, βλάσφημος, κάποτε δε και πλήκτης και πλαστογράφος ...Αλλά η παπαδοσύνη σήμερα είναι και αυτή ένα έργον σαν όλα τα άλλα έργα.. Και ο παπαδονόμενος εκλέγει στον παπαδισμόν του το έργο απού του είναι καταλληλότερο ζητώντας εις αυτό την μεγαλύτερη του ωφέλεια, το μεγαλύτερο του συμφέρον. – Να το πάρει ο διάολος το έργο πόπιασα. Καλλίτερο ήτανε το πρώτο μου, έλεγε ένας παπάς πρώην ταμπακάς (που επεξεργαζόταν προβιές).Ιδού ο παπάς οποίος είναι.» 

Γράφοντας πάντα με το πνεύμα του μπροστά καταδίκαζε το δουλοκτητικό καθεστώς της Ορθοδόξου εκκλησίας και «κήρυττε» την θρησκεία του πνεύματος .

«Πιστεύω εις την ύπαρξιν ενός Ανωτάτου Όντος, Δημιουργού και Νομοθέτη του Σύμπαντος. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγώτερο.»

«Όσο μπόρεσα ως άνθρωπος είχα πάντοτε ως οδηγό τις υπαγορεύσεις της συνείδησής μου, που τη θεωρούσα σαν βαλμένη μέσα μου από το Θεό, για να με οδηγεί στο καλό»

Σατίριζε το μοναδικό και το ασυμβίβαστο της εκκλησίας των ρωμιών.

«Όλες οι θεολογίες

(της Ρωμιάς εξαιρουμένης)

είναι ανόσιες φλυαρίες 

είναι πλάνες και μωρίες

χίμαιρες κι ανοησίες

προσβολή για τη Θεότητα

εντροπή στην Ανθρωπότητα.» 

«Η ορθόδοξη εδική μας θεολογία, καθό μόνη αληθής, πρέπει λοιπόν ο θεός ναν την αποκάλυψε (εις εμάς) και ακολούθως να γνωρίζεται εις όλους τους Κόσμους του απείρου Παντός. Αλλέως ήθελε υποθέσουμε μεροληψίαν εις τον θεόν δια εμάς……..»

«Αν μίαν ημέραν βρεθεί τρόπος να συγκοινωνούν οι Κόσμοι ανάμεσά τους, ο πλανήτης μας θελ’ είναι η Μέκα του απείρου Παντός...»

Διέκρινε την πραγματική διέξοδο , την νοημοσύνη του ανθρώπου ... και όχι τα τάματα και τις νηστείες της δήθεν προσευχές και τις μεγάλες οικονομικές θυσίες του κλήρου ....

Η Θεότης 

«Δύναμη άπειρη που το άπειρο αγκαλιάζει

Νους άπειρος που το άπειρο διατάζει

Πνεύμα άπειρο που το άπειρο ψυχώνει

Δύναμη, Νους, και Πνεύμα είναι η μόνη Τριάς, που τα έπλασε όλα κι επισκιάζει απάνου σ’ όλα κι είναι η μόνη Θεότης»

«Διάλογος Ημερολογίων.

Εξημέρωνε 1895….. Τα δυο ημερολόγια συνομιλούσαν:

-Καλώς το, είπε το παλιό στο νέο.

-Καλώς σε βρήκα, είπε το άλλο. Και ομολογώ πως έρχομαι σ’ ένα κόσμο άγνωστο κι είμαι απροετοίμαστο…………

-Μα, λέει το νέο ημερολόγιο, έχω ακουστά πως είναι και πολλοί που αφιερώνονται στην Αλήθεια, την οποίαν και ιερείς διαφόρων θρησκειών (επικαλούνται) και δείχνει ότι το ανθρώπινο γένος άρχισε να ενηλικιώνεται. Και ο εικοστός πρώτος αιώνας θα το ανακηρύξει ενήλικο ……προς Παγκόσμιον αδελφοποίησιν δια μιας συνετής θρησκείας…συνετής θρησκείας της αυτής δια όλον τον κόσμον. Η θρησκεία αυτή θέλει είναι καθαρή από θεολογίαν. Οι θεολογίες όλες θέλει αποστρακιστούν ως υβριστικές δια τον Θεόν και ανάξιες δια τον άνθρωπον.

Και:1ον θέλει βασίζεται εις ηθικήν διαγωγήν…… 2ον θέλει εκτιμά και τιμά τας ανθρωπίνους πράξεις όσας φέρνουν εις την πρόοδον της ανθρωπότητος.

Αποστρακισμένες οι θεολογίες, ο θεός θέλει αναγνωρισθεί ως μη έχων ανάγκην τίποτε ανθρώπινον, μήτε της λατρείας μας. Και οι λατρείες μας θέλει παραιτηθούν και εκείνες . »

Το 1895 ο κεφαλλονίτης δεσπότης Δόριζας προσπάθησε να πείσει τον Λασκαράτο να υποβάλει αίτημα άρσης του αφορισμού του με όρο βέβαια να αναιρέσει τα όσα είπε . Με μία επιστολή του απαντά :

«Μ’ ευχαρίστηση θα ξαναρχόμουν στους κόλπους της Εκκλησίας μας, αν ήθελε και αυτή να ξαναγίνει Χριστιανική. Έδειχνα μάλιστα μερικά σημεία που θα επιθυμούσα να αναθεωρηθούν, π.χ. κατάργηση των θαυμάτων της Παρθένου. Δεν έλαβα ποτέ απάντηση σε κείνο το γράμμα» . 

Ο φίλος του Κωστής Παλαμάς γράφει ένα άρθρο 

«Ο Λασκαράτος και η σατιρική Ποίησις» 

«Η Σύνοδος δέχεται να λύσει τον αφορισμόν, αν δέχεται ο ποιητής να απαρνηθεί το έργον δια το οποίον αφωρίσθη. Τάχα το γήρας εσωφρόνησε τον σκληρόν συγγραφέα….. τον αυθάδη περιπαίκτην…. μέχρι του να φροντίσει περί της σωτηρίας της ψυχής του; Άγνωστον αν η μεγαλοφροσύνη της Ιεράς Συνόδου θα φθάσει μέχρι του να λύσει τον αφορισμόν άνευ όρου…»

Λίγο πριν πεθάνει 90 χρονό η πένα έγραψε ακόμα μια φορά για τους ρασοφόρους και το εμπόριο της ελπίδας ..

« Άκουσε ενενηκοντάρη:

πες ένα ήμαρτον σωτήριον 

και ο παπάς σου σου υπογράφει 

για Παράδεισον εισιτήριον».

Και με εισιτήριο στο χέρι πηγαίνεις 

εκεί όπου ου πόνος ου λύπη ου θλίψις ου στεναγμός , 

αλλά ζωή ατελεύτητος» 

Read More

H μεσότητα της πολιτικής και θρησκευτικής ελευθερίας

Η έννοια του μέτρου , της μετριότητας και της μεσότητας , στην σημερινή ζωή μάλλον τείνει προς το αντίθετο .

Οι αρετές είναι η αρχή και το τέλος στην αναζήτηση της πραγματικής μεσότητας , ο δρόμος προς αυτές δεν περνά ούτε μέσα από σέξι δημοκρατικές κοινωνίες της δήθεν πλειοψηφίας , δεν περνά μέσα από κοσμοκράτορες και υποκατάστατα του θείου και ούτε από πατρικές/φυλετικές διδασκαλίες.

Ο Νους (εγκέφαλος) καθοδηγεί το σώμα και ορίζει τα μέτρα για τον καθένα μας , η σύνεση –  φρόνηση και ευβουλία είναι κοινά χαρακτηριστικά για όλους μας  .  Ο ορθός λόγος και η ελευθερία επιλογής εξαφανίζονται μέσα στην σημερινή «μετριότητα» .

Τις αρετές αυτές καταρρακώνει  ο κάθε ‘δημοκράτης εθνικιστής’ και πονεμένος χρυσαυγίτης  και τις επικαλείται μόνο όταν τον συμφέρει  , όπως και την δημοκρατία ,  που φυσά από τα μπατζάκια τους σε διάφορες κατευθύνσεις.

Οι αρετές που λέτε έρχονται μόνο για να καλύψουν φοβίες , ταμπού και προκαταλήψεις , οι πασόκοι που άξαφνα έγιναν εθνικιστές , οι ευπατρίδες δεξιοί , οι αλβανοδιώκτες της καρέκλας και τέλος τα ακροδεξιά εθνικιστικά φερέφωνα  , όλοι αντιγραφείς των γερόντων , οποιοδήποτε γερόντων χριστιανών και μη , που τους θεωρούν υποδείγματα και τους δίνουν καθολική εξουσία .

Πάρτε παράδειγμα τα παιδιά με τα μαύρα μπλουζάκια που είναι υποτακτικά στελέχη στην αρχηγική κάστα της Χ.Α. και συνήθως πλέουν σε ένα πέλαγος κενοδοξίας και ματαιοδοξίας , οι υπόλοιποι εθνικιστές εκτός Χ.Α. αλληλο-αποκλείονται , αλληλο-αναθεματίζονται και αλληλο-αφορίζονται μεταξύ τους. Το πολύ πολύ από την σφαγή να βγουν κάνα δύο σταρ .

Ποιος ο λόγος λοιπόν ? 

Ρίζα όλων των κακών η φιλογυνία (για όλα φταίνε οι γκόμενες , όπως λέει και ο Μέγας ο Βασίλειος)

Και οι γκόμενες και οι αλβανοί ,οι τούρκοι , η σημαία ,η εοκ , η τρόικα και ο πάτος του κουβά .

Στα άκρα χρυσαυγίτες μου !!!

Εκ του ασφαλούς πίσω από μια καρέκλα , μια οθόνη κι ένα βόλεμα . Φοβάστε τους Αλβανούς που θα σας  πάρουν την θέση (από την καφετέρια μάλλον!!) .

Φοβάστε τους Τούρκους μην και μπουν στην εοκ (γιατί ξέρεται καλά τη είναι η εοκ) .

Φοβάστε  τον άτιμο τον Φαήλο που σας εμπνέει ένα επίπεδο ήθους και ετοιμότητας , βάση της οποίας θα επιτύχετε τρομάρα σας  την εκκοσμίκευση της κοινωνικής - οικονομικής  και πολιτικής  ζωή της χώρας τούτης , απορρίπτοντας και υιοθετώντας συγχρόνως όλους τους πολιτικούς χαρακτήρες , για να βρίσκεστε πάντα στα «μέσα» και στα «άκρα» , υποταγμένοι στην μεταλλαγμένη παρθενία σας  , σαν τα κινούμενα σχέδια μόνο που είστε  «κινούμενες ιδεολογίες».

Φοβάστε το καράτε και το βαράτε , τα άστρα και την παγιατάκη , τον θείο τον Νίκο που είναι Μουσουλμάνος και Ιεχοβάς και έχει τον διάολο μέσα του , το heavy metal και τα λοιπά δυτικό-φερμένα άσματα . 

Είναι τα δημοκρατικά μιμίδια που ευδοκιμούν στην χώρα μας .

Η ελευθερία που σας δίνει το δικαίωμα να θεωρείται  την «γυναίκα» (ή ότι άλλο θέλετε σε χαρακτήρα και ιδιότητα ) σαν πηγή όλων των κακών , ευκαιρία για μάχη !!!

Να κερδίσετε και να επιβάλετε την υποδούλωση , την υποταγή και την χειραφέτηση που γουστάρετε και δεν τολμάτε να πείτε.

Η ελευθερία της πολιτικής έκφρασης και επιχειρηματολογίας του εθνικισμού είναι σαθρή , όλοι απείρως ανώτεροι , κινούμενοι σε πολλαπλά επίπεδα , σαν άγγελοι επαναστατημένοι κατά του θεού «υπερηφάνως παρά γνώμη του κτίσαντος» , δρουν για να διασπούν και να αλλοιώνουν την κοσμική εξουσία και τους ‘κοσμοκράτορες’  , παρόλα αυτά στο τέλος πάντα πάνε «εκ δεξιών» και στο «κεφάλαιο» εφησυχασμένοι από το έργο τους . Απαθείς πια στην προσπάθεια της αυτόνομης πορείας του ανθρώπου .

Οι ‘δημοκρατικές’ αυτές δυνάμεις  είναι και θεολογικά φιλοσοφημένες , όλοι και ο καθένας με ξεχωριστό περιεχόμενο . Ταμπουρωμένοι στην εκκλησία  , στα φράγκα της , «καθόλου πάσης σχέσεως και απειράκις απείρως ανώτεροι» , παράγοντες συνοχής και διακυβέρνησης της χώρας , υπερτέλειοι . Πως γίνεται και τους έρχονται όλα εκ του Πατρός , δια του Υιού και εν αγιώ πνεύματι , δεν το έχω καταλάβει ….. 

Η προσέγγιση βέβαια τον δύο ‘θρησκευτικών’ άκρων του ελληνισμού δεν λείπει , ελληνοχριστιανισμός γαρ , είναι αυτοί που ψηλαφίζουν τον θεό και τον διάβολο , τον βασιλέα και τον δούλο , και μένουν πάντα «εν παντελή αγνωσία» , οι εκ του παγανισμού προερχόμενοι , διαμεσολαβητές πάντα στην αντιπαλότητα , κρατούντες και το σύμβολο της θρησκευτικής τους πίστεως και το σύμβολο του πολιτικού τους αγώνα , μετασχηματίζονται και μεταβάλλονται αναλόγως. Προσπαθώντας μάταια , καταφέρνουν μόνο να είναι πάντα αποπροσανατολισμένοι , μετά όμως από μια βαθιά αυτοκριτική.... Διακατέχονται σχεδόν πάντα από αισθήματα ανασφάλειας και απεγκλωβισμού από τον Ελληνισμό και τις αρετές του σε βαθμό ανάλογο της αυτοκριτικής τους στην πολιτική σκηνή .

Στην προσπάθεια να απεγκλωβίσουν τον Θεό (σαν αυτονομία σκέψης) από μέσα τους και να ικανοποιήσουν τα έμφυτα πολιτικά πάθη τους , αμφιταλαντεύονται στην άρνηση ή αποδοχή  , του «εγώ» ή του Ελληνισμού .

Χωρίς στόχο και όραμα προσπαθούν να στρατευθούν για να επιδιώξουν μια επιφανειακή αίσθηση απελευθέρωσης και αυτοκυριαρχίας .

Ουσιαστικά είναι μια διαστροφή που επιφέρει την τραγική  «μετριότητα» στην πολιτική ζωή , την διαστρέβλωση της λογικής , την αλλοίωση της πνευματικής ισορροπίας , θρησκευτικός δε αυτή η άκαρπη μεσότητα παρομοιάζεται από τους παπάδες ως «ούτε τον Θεόν αγαπήσει γνησίως ούτε τον διάβολον βδελύξεται αξίως» 

Η Μεσότητα του Αριστοτέλη , παραποιημένη όπως παρουσιάζετε, ταιριάζει γάντι στην σημερινή έννοια της μεσότητας που πλασάρει ο χριστιανισμός και ο σύγχρονος εθνικιστικός πολιτικός λόγος , μόνο και μόνο για να δικαιολογήσει το «παρά-λόγο» το «παρά-φύσιν» , το α-λόγο των πολιτικών του  , την ανασφάλεια και την απογοήτευση .  Η ηθική και διανοητική αρετή του σημερινού εθνικιστή  Έλληνα , αφήνει στα χέρια του θεού τα της ηθικής αρετής , θέλοντας να αποκτούνται μόνο μέσο της βαθιάς πίστης και προσήλωσης , με αρνητικό αντίκτυπο στην καθημερινή μας ζωή , στο κράτος και στο έθνος .

Οι κρατούντες θεούς και ανθρώπους εθνικιστές σκόπιμα διαστρεβλώνουν βασικές αξίες , «αρχή τον όντων και μεσότης και τέλος εστίν ο Θεός» , «εξ αυτού , και δι’αυτού και εις αυτών τα πάντα» , «Απαρχή Χριστός , μεσότης και τελειότης» , παρόλα αυτά η σύγχυση τους δηλώνεται πάντα «άρρητον τα θείον και ακατάληπτων» θέλοντας ο θεός τους να είναι υπερτέλειος , κυβερνήτης και δημιουργός . Οι ηθικές αρετές έρχονται δια μέσο εκπροσώπων , οι πολίτες είναι εκ φύσεως αναγκασμένοι να ζουν «κατ’εικόνα εαυτού» και να ακολουθούν , «εν κοινωνία εαυτού κατέστησε τον άνθρωπο» , σκλαβωμένοι πάντα στα λόγια και στην γραμμή της όποιας εξουσίας .

Τα όρια που θέτουν οι αρνητές της ευδαιμονίας «εξ ορατής τε , και αορατου κτίσεως» μετακινούν την μεσότητα στο παράλογο και κυλούν τον άνθρωπο , τον πολίτη στον βούρκο.

Η αμαρτία του εθνικισμού βάλει κατά της αυτόνομης και επαναστατικής συμπεριφοράς κάθε πολίτη που θέλει να ονομάζετε Έλληνας  , η χειραφέτηση του  από τον εθνικισμό οδηγεί στην αποστασιοποίηση και στην απομάκρυνση από τα ελληνικά ιδεώδη .

Η ανδρεία, η σωφροσύνη, η πραότητα, η ελευθεριότητα, η μεγαλοπρέπεια, η μεγαλοψυχία, η φιλία, η σεμνότητα, η αλήθεια, η καρτερία, το δίκαιον, η αιδώς, η φρόνησης κ.α. δεν μπορούν να υιοθετούνται από καμία πολιτική ή θρησκευτική ομάδα και να παρουσιάζοντα σαν απόκτημα τους . Κανείς δεν μπορεί να προσθέσει ή να αφαιρέσει κάτι χωρίς να επιφέρει την Νέμεση , ουδείς εφεύρε ή δίδαξε τις αρετές και τις αξίες που η ίδια η φύση χάρισε σε όλους και σε όλα το ίδιο . Δεν είναι τυχαίο που οι όροι : μέτριον-μετριότης-μέτρον-μέσον-μεσότης-συμμετρον-ίσον-ισότης , τείνουν να εξαφανιστούν με την πραγματική τους ερμηνεία.

«Μέτρα φυλάττεσθαι , καιρός δ επί πάσιν άριστος» 

Read More

Σοφιστές . Η κρίση της θρησκείας τότε και τώρα .

Ο όρος σοφιστής καθιερώθηκε κατά το δεύτερο μισό του 5ου αιώνα . Στην αρχή καθιερώθηκε έχοντας μειωτική σημασία , θεωρούσαν σοφιστές τους αργίτες που προσπαθούσαν να εξαπατήσουν τον κόσμο . 

Ουσιαστικά όμως έγινε το πρώτο βήμα απαλλαγής και αποσύνθεσης της ηθικής και της θρησκείας από την πολιτεία . Ο κύριος σκοπός των κινήσεων της σοφιστικής ήταν μέσω των αξιών της παραδοσιακής ηθικής και των κατορθωμάτων της εποχής να πραγματοποιήσουν την μέγιστη διάκριση  , αρετή και αριστεία . Οι σοφιστές συνήθως περιπλανώμενοι άνθρωποι , πρόσθεταν τις υπηρεσίες τους έναντι αδράς αμοιβής , με βάση τον κριτικό λόγο προσπαθούσαν να διδάξουν την αρετή και να απελευθερώσουν το άτομο από τις αντιλήψεις της οικογένειας και της πόλεως του .

Το όλο σκεπτικό μπορούμε να το κατανοήσουμε με τον Πρωταγόρα που έλεγε «Σε κάθε λόγο αντιτίθεται ένας άλλος λόγος» . Το 444 θεωρώντας η πόλη των Θουρίων την ηθική του υπεράνω πάση υποψίας  , του ανέθεσαν να σύνταξη τους νόμους τους . «Τον ήττω λόγον κρείττω ποιείν» θέλοντας να μάθη το άτομο να αναγνωρίζει της δυνάμεις του , δίδασκε ότι το κάθε αποτέλεσμα πνευματικής ή δικαστικής διαμάχης δεν μπορούσε ποτέ να είναι αμετακίνητο και βέβαιο . 

Με βάση το σκεπτικό αυτό , κάθε τι που προέρχονταν από ‘παλιούς΄ σοφούς και προγόνους μπορούσε να αμφισβητηθεί , αυτός ο μίνι διαφωτισμός που συντελέσθηκε , δημιούργησε εχθρικές αντιδράσεις και συκοφαντίες από το τότε κατεστημένο , η φράση του «ήττω λόγον» παραποιήθηκε μέχρι και από τον Αριστοφάνη , λέγοντας ότι θα προσπαθούσε να μεταβάλει το άδικο σε δίκαιο .

Ο νόμος και η σύνθετη εννοιολογική σημασία του για εκείνη την εποχή (νομοθετήματα – έθιμα) , ήταν ο κεντρικός άξονας του σοφιστικού ρεύματος . Η νομοθέτηση και αργότερα η αυθαίρετη τροποποίηση των νόμων από τους πολίτες και καθώς η παράδοση ως ένα σύνολο παρόμοιων κανονισμών ερέθισαν την σκέψη . Επίσης με την διεύρυνση των γνώσεων και το μεγάλο ενδιαφέρον για άλλους λαούς (π.χ. με τον Ηρόδοτο) γνώρισαν τελείως διαφορετικά έθιμα που κλόνισαν την αντίληψη τους για τα δικά τους έθιμα . Η ένια του «γίγνεσθαι» της φύσεως με την φυσική φιλοσοφία επίσης αμφισβήτησε επικίνδυνα τους νόμους-έθιμα .

Περί φύσης ο πρώτος που διατύπωσε αυτή την ιδέα ήταν ο Αρχέλαος μαθητής του Αναξαγόρα , «Το δίκαιο και το άδικο , το άσχημο και το όμορφο δεν υπάρχουν εκ φύσεως , αλλά καθορίζονται μόνο βάσει του νόμου , της αυθαιρέτως μεταβαλλόμενης ανθρώπινης συμβάσεως» 

Ο Πίνδαρος είχε δώσει το έναυσμα λέγοντας «βάση νόμου πιστεύουμε σε θεούς και ζούμε έχοντας διαχωρίσει το άδικο από το δίκαιο» . Η θρησκεία ένιωθε να κλονίζεται , οι νόμοι που ήταν τα θεμέλια της θρησκείας θεωρητικώς αμφισβητούνται , παράλληλα όμως υπήρχε και η γνώση ότι οι θεοί δεν είχαν αναμφισβήτητα την ανάγκη των ανθρώπων .

Ο Πρωταγόρας με την περιβόητη φράση του «Για τους θεούς δεν μπορώ να γνωρίζω ούτε ότι υπάρχουν ούτε ότι δεν υπάρχουν , ούτε πια μορφή έχουν γιατί υπάρχουν πολλά που εμποδίζουν την γνώση , και η ασάφεια του θέματος και η βραχύτητα της ανθρώπινης ζωής» ,  παρόλο που ήταν προσεκτικά διατυπωμένη , σύρθηκε στα δικαστήρια , όπου αργότερα δραπέτευσε και πνίγηκε , τα βιβλία του κάηκαν δημοσίως στην Αθήνα , τα μέτρα αυτά αντιμετώπισης πρέπει να έγιναν αρκετές δεκαετίες μετά όπως και με τον Αναξαγόρα , δυστυχώς δεν μπορούμε να διασταυρώσουμε αυτά τα γεγονότα γιατί υπάρχουν αντίθετες μαρτυρίες για την δίκη που έγραψε ο Διογένης Λαέρτιος  με αυτά που γράφει ο Πλάτων στο Μένων . 

Ο σοφιστής εφάρμοσε την διχοτόμηση στην θεολογία που έκανε η Ελεατική Σχολή ανάμεσα στο «είναι» και στο «μη είναι» , η απάντηση σε αυτό ήταν «η πραγματικότητα των θεών δεν είναι δεδομένη , είναι ασαφής και άδηλος , έτσι δεν μπορεί να γίνει ποτέ αντικείμενο γνώσεως» . Η αλήθεια για τον Πρωταγόρα βρισκόταν στο ότι για τον καθένα ισχύει αυτό που πιστεύει , αλλά μόνο για αυτόν, «Παντών χρημάτων μέτρον εστίν άνθρωπος των μεν όντων ως εστι των δε ουκ όντων ως ουκ εστιν» . Θεωρώντας δεδομένα αυτά που μπορούν να ερμηνευθούν , δεν πίστευε στην θεϊκή τους ιδιότητα θεωρώντας τον Θεό ισχυρότερο και απόλυτο από όποια ασάφεια παρέμενε αδιαπέραστη .

Ο Ηρόδοτος επίσης συμφωνεί με τον Πρωταγόρα λέγοντας «όλοι οι άνθρωποι έχουν την ίδια γνώση για τους θεούς» και προτιμά «την μορφή που είχαν» καθορισμένη από τον Όμηρο και τον Ησίοδο . Όντως απολύτως βέβαιος ότι οι θεοί δεν έχουν ανθρώπινη μορφή προτιμούσε να μην συζητά για την Αιγυπτιακή Θεολογία . 

(Άθελα του ο Ηρόδοτος έγινε ο πατέρας της σύγχρονης συγκριτικής θεολογίας) 

Μετά το 430 υπήρξαν αρκετές σκέψεις στον ερώτημα γιατί οι άνθρωποι έφτασαν στην σκέψη ότι υπάρχου θεοί . Ο Πρόδικος με αφετηρία την γλώσσα προσπαθεί να κατανοήσει τα όντα βάση τον ονομάτων τους , έθεσε το εξής ερώτημα : πως έφτασαν οι άνθρωποι στο σημείο να χρησιμοποιούν τα ονόματα των θεών . Με μια θεωρητική παρουσίαση προσπάθησε να αποδώσει την ύπαρξη των θεών βάση αυτών που θεωρούσαν οι άνθρωποι χρήσιμα , όπως τον ήλιο , την σελήνη , τα νερά , την φωτιά κ.α. και κατόπιν βάση των ανθρώπων που περιφέρονταν , δίδασκαν και μετέδιδαν , πολιτισμό , την καλλιέργεια της γης κ.α. Προφανώς επηρεάστηκε από τους μύθους περί επισκέψεων των θεών στην γη , τους περιόρισε όμως αρκετά σε απλές αμυδρές ιστορικές αναμνήσεις , ανάλογα με την χρησιμότητα και την πρόοδο . Παρόλα αυτά η αντίθεση του με την θρησκεία ήταν τεράστια μιας και οι αποδεκτοί θεοί δεν ήταν υπαρκτοί σαν πρόσωπα και ούτε ήταν αντικείμενα γνώσεως .

Ο Δημόκριτος επίσης αναπτύσσει ένα σκεπτικό με βάση την φυσική και συνδέει την θρησκεία με την ιστορία της ανθρωπότητας . Παρατήρησε ότι οι άνθρωποι βλέποντας τα ουράνια φαινόμενα , κεραυνούς και αστραπές , ήλιος και σελήνη , φοβήθηκαν και τα απέδωσαν σε ανώτερες δυνάμεις , βλέποντας επίσης την εναλλαγή των εποχών με βάση τον ουρανό εκτίμησαν την δύναμη που τις καθόριζε , «Μερικοί από τους ανθρώπους , οι οποίοι γνώριζαν να πουν κάτι , άπλωσαν τα χέρια τους προς τα εκεί , που εμείς οι Έλληνες ονομάζουμε ‘αέρα’ , κι έτσι έδωσαν στο σύνολο το όνομα ‘Ζευς’ και είπαν : αυτός γνωρίζει τα πάντα , δίνει και παίρνει , είναι ο βασιλιάς των πάντων» .

Με βάση την φυσική φιλοσοφία και την κοσμική τάξη , στην θρησκεία παραμένει μόνο μια συναισθηματική αξία , τα πάντα καθορίζονται από την ανάγκη μας να ξέρουμε για το κάθε τι , τι ήταν , τι είναι και τι θα είναι . 

Προσπαθώντας επίσης να εξηγήσει τις θρησκευτικές εμπειρίες , όπως τα θαύματα , τα όνειρα και τα οράματα στα οποία σύμφωνα με τις περιγραφές των ποιητών μέχρι και οι θεοί μπορούν να εμφανιστούν . Έγραφε : Αυτές οι εμφανίσεις δεν είναι κάτι το ανύπαρκτο , ούτε όμως και προάγγελοι μιας ανώτερης πραγματικότητας , αλλά είδωλα , απατηλά φαινόμενα , τυχαίοι σχηματισμοί ατόμων , που αποχωρίσθηκαν από πραγματικές μορφές και ίσως έχουν αλλάξει σχήμα , έχουν την δύναμη να φοβίζουν , να βλάπτουν και να ωφελούν , όπως καθετί άλλο , που συναντά κάποιον άνθρωπο . Αλλά δεν περιέχουν τίποτα , το οποίο να υπερβαίνει το επίπεδο της γενικής διδασκαλίας περί όντων και της φύσεως , η εμφάνιση τους είναι χωρίς σημασία . 

Στον Ευριπίδη αποδίδετε επίσης άλλη μια θεωρία . Οι άνθρωποι στο ξεκίνημα τους δεν είχαν κανόνες και ζούσαν σαν τα ζώα , αργότερα θεσπίστηκαν οι νόμοι για την εξασφάλιση της τάξης , πολλές φορές όμως δεν εντόπιζαν τον εγκληματία , τότε ένας σοφός νομοθέτης επινόησε τον θεό και τον φόβο του θεού , έπεισε τους ανθρώπους ότι υπάρχει μια δύναμη που βλέπει ακούει τα πάντα μια δύναμη αθάνατη , ως τόπο κατοικίας αυτής της θεότητας έδωσε το χώρο του ουρανού που προκαλούσε πάντα στους ανθρώπους φόβο .

Ο Κριτίας , ο Πρόδικος και ο Πρωταγόρας ανακάλυψαν τον θεωρητικό αθεϊσμό , ωστόσο από πιο παλιά υπήρχε ο δισταγμός , με βάση τον Όμηρο που βάζει τον Οδυσσέα να λέει «πράγματι υπάρχετε θεοί στον μεγάλο Όλυμπο , αν στα αλήθεια οι μνηστήρες πλήρωσαν την απρεπή αυθάδεια τους» , οι σκέψεις των ανθρώπων τότε δεν απέχει πολλή από σήμερα , ο Αισχύλος στους Πέρσες γράφει ότι οι άνθρωποι συμπεριφέρονται σαν να μην υπάρχουν θεοί , ο Πλάτων γράφει ότι η πλειοψηφία υποστηρίζει τον πρακτικό αθεϊσμό κάτι που μας χαρακτηρίζει και τώρα κατά 100% . Ο χλευασμός και η απόρριψη από το μεγαλύτερο ποσοστό της τωρινής θρησκείας στηρίζεται στις ίδιες βάσεις και αρχές με τότε  , με την μόνη διαφορά ότι τότε ανακάλυπταν την δύναμη του ανθρώπου και της φύσης ενώ τώρα τον οδηγεί η στυγνή προσκόλληση της θρήσκειας για αιώνες σε δογματικές αρχάς και αξίες που έχουν αποβληθεί από το σώμα της επιστημονικής κοινότητας αυτού του κόσμου .

Σε μια μελέτη ενός γιατρού τότε που προσπαθούσε να ερμηνεύσει τις ψυχικές διαταραχές των νεαρών κοριτσιών διαβάσουμε : «οι γυναίκες αφιερώνουν στην Άρτεμη ότι μπορούν , ακόμη και πολυτελή ενδύματα , παρακινημένες από τους μάντεις , έτσι αφήνονται να εξαπατώνται» . Εάν αλλάξουμε τις λέξη μάντης και το όνομα Άρτεμις , θα βρεθούμε στο σήμερα κοιτάζοντας το πολιτισμό μας να έχει παραμείνει στα ίδια πρότυπα . 

Ο παππούς ο Αριστοφάνης στο έργο του Θεσμοφοριάζουσαι βάζει έναν κατασκευαστή στεφάνων να παραπονιέται ότι ο Ευριπίδης του κατάστρεψε το επάγγελμα γιατί έπεισε τον κόσμο ότι δεν υπάρχουν θεοί . Κάτι ξέρει λοιπόν ο παππούς , ο χλευασμός τον εμπόρων της πίστης προήλθε από τους Έλληνες . 

Στις Νεφέλες παρουσιάζει ένα κατάστημα φιλοσόφου βασισμένο στις θεωρίες του Απολλωνιάτου , του Πρωταγόρα και του Διογένους , που καταφέρνει να κάνει το άδικο δίκαιο και να παρουσιάζει τους θεούς σαν ένα υποτιμημένο νόμισμα , πίσω από την βροχή και την αστραπή δεν είναι ο Ζευς αλλά μια δύναμη που κυριαρχεί στα πάντα ο στρόβιλος ο δίνος «ο δίνος είναι βασιλιάς ,αυτός εκθρόνισε τον Δία» , στο τέλος της κωμωδίας επιστρέφουν πίσω στους θεούς και οι άθεοι καίγονται στα σπίτια τους , δεν μοιάζει ουσιαστικά με κωμωδία αλλά μας αντικατοπτρίζει την αδυναμία του κόσμου να κατανοήσει τον κάθε νεωτερισμό  .Επίσης και σε ένα απόσπασμα από χαμένο δράμα του Ευριπίδους διαπιστώνουμε την τραγικότητα του θέματος , ο Βελλεροφόντης βλέπει ότι οι κακοί ευτυχούν και ότι οι ευσεβείς μένουν αβοήθητοι , θέλοντας να βεβαιωθεί για την ύπαρξη των θεών , ανεβαίνει με τον Πήγασο στον ουρανό , αλλά αντί για γνώση γνωρίζει την παράνοια και την πτώση .

Η αθεΐα του ποιητή Διαγόρα ο Μήλειου προέρχεται μόνο από ανέκδοτα για το πρόσωπο του , συγκεκριμένα : Βλέποντας τα δώρα προς τους θεούς στην Σαμοθράκη που τα πρόσφεραν για την σωτηρία τους από την θάλασσα , έλεγε ότι αυτά θα ήταν περισσότερα αν όλοι αυτοί που είχαν πνιγεί , είχαν την δυνατότητα να προσφέρουν και αυτοί το δώρο τους . 

Τα συμπεράσματα και την σύγκριση με την σημερινή εποχή μπορεί να την κάνει ο καθένας μόνος του. 

Στην δίκη του Διαγόρα , ο οποίος κατηγορήθηκε για βεβήλωση των μυστηρίων τα κίνητρα ήταν καθαρά πολιτικά , ο μάντης Διοπείθης κατάφερε να εγκρίνει δημοψήφισμα όπου ο κάθε πολίτης είχε «υποχρέωση να καταγγέλλει όποιους δεν πιστεύουν στα θεία ή διδάσκουν θεωρίες περί των ουράνιων πραγμάτων» 

Οπότε κάλο θα είναι για το καθένα που προτρέχει να πει περί απόρριψης της θρησκείας να λάβει υπόψη του πρώτα ότι κάθε νέα ιδέα ή κριτική σε θέματα θρησκείας και πολιτικής συχνά προσκρούει πάνω στο κατεστημένο που δημιουργείται . Εάν δεν πείθεται σχετικά να του θυμίσω τις διαδηλώσεις και τα έκτροπα των σκληροπυρηνικών ορθοδόξων και μη .

Η δίωξη επίσης του Αναξαγόρα για την θεωρία του περί τον ουράνιων σωμάτων , είχε σκοπό να θίξει τον Περικλή . Ο Ίωνας φιλόσοφος ζούσε επί 30 χρόνια στην Αθήνα και είχε στενές σχέσεις με τον Περικλή και την γυναίκα του Ασπασία που βαστούσε από την Μιλητό , επίσης με τον Ευριπίδη και άλλα γνωστά πρόσωπα της εποχής . Ξέροντας να κινείτε ελεύθερος και πέρα από κάθε μυστικισμό ακολούθησε την ορθολογική τροχιά των Ιώνων φυσικών .  Ήταν ο πρώτος που έφερε την ιωνική φιλοσοφία στην Αθήνα και έδρασε σαν καθαρά θεωρητικός στοχαστής που θεωρούσε υποχρέωση και σκοπό ζωής την έρευνα και την μετάδοση της επίδρασής της φυσικής στον κόσμο .

Θύμα και αυτός του δημοψηφίσματος του Διοπείθη εγκατέλειψε την Αθήνα , όπου και εγκαταστάθηκε στην Λάμψακο , πέθανε περιτριγυρισμένος από τιμές μετά από μερικά χρόνια . Ο Νους του Αναξαγόρα προσπαθούσε να εξήγηση συμβολικά τους λαϊκούς θεούς , την Αθηνά με την δεξιοτεχνία , τον Δία με τον Νου .

Η γέννηση και η φθορά είχαν αυστηρή έννοια , κάθε ποιοτική μεταβολή ενός όντος είναι αδιανόητη , κάθε γέννηση έχει τον λόγο της στην ένωση , κάθε φθορά στον χωρισμό στοιχειών που προϋπάρχουν, κάθε μεταβολή ιδιότητας στην αλλαγή στοιχειακής σύνθεσης. Η μάζα του αθηναϊκού λαού ξαφνικά βρέθηκε αντιμέτωπη με τον πνεύμα του ιωνικού διαφωτισμού , όπως αιώνες αργότερα ο ίδιος τόπος ανακάλυψε ξανά τις ίδιες αξίες.

Η κατηγορία του Σωκράτη το 399 λέει «ο Σωκράτης αδικεί , επειδή δεν πιστεύει στους θεούς της πόλεως , αλλά εισαγάγει καινά δαιμόνια» . Ο Πλάτων και ο Ξενοφών μας μαρτυρούν ότι ο Σωκράτης ήταν ευσεβής άνθρωπος που πρόσφερε θυσίες και χαιρετούσε τον ανατέλλοντα ήλιο με προσευχή .  Όταν ο Ξενοφών συμβουλεύτηκε το μαντείο των Δελφών , ο λόγος του Απόλλωνα μέσο της ‘δαιμονικής’ Πυθίας αποκάλεσε των Σωκράτη ως «σοφότατο» , ενισχυμένος από το χρησμό και την ‘εσωτερική ‘ φωνή του έθεσε ως σκοπό του να ξυπνήσει τους συμπολίτες του από την διανοητική νάρκη . Στην ερώτηση του , τι είναι αγαθό , επιχείρησε να μπει στην ουσία και ζητά πραγματογνωμοσύνη για το κάθε τι . Μην έχοντας διατυπωμένα δόγματα ζητούσε πίσω από τα ήθη ηθικότητα , πίσω από το δίκαιο δικαιοσύνη , πίσω από την πολιτεία σταθερές αρχές και πίσω από τους θεούς την θεότητα , όλα αυτά ήταν πρακτικά προβλήματα και όχι θεωρητικά και συγκεφαλαιώνονταν στο πως να μάθει να ζει κανείς σωστά . 

Οι υποστηρικτές της χριστιανικής φύσης του Σωκράτη συνήθως επικεντρώνονται στο «ευ και κακώς πράττειν» που σημαίνει , «ενεργώ καλά ή κακά» και επίσης «είμαι καλά ή άσχημα» . Η κατανόηση της ουσίας του καλού – αγαθού και κακού για τον Σωκράτη ήταν βασική για την θεραπεία της ψυχής και την ευδαιμονία του ατόμου , η έννοια όμως του καλού και του κακού στην αρχαία Ελλάδα ήταν διαφορετική , το καλό ήταν για τα καλά και το κακό για τα άσχημα .Η σωκρατική ηθική είχε σκοπό και ήταν προσανατολισμένη μόνο στην παρούσα ζωή , το ζήτημα αν υπάρχει ζωή μετά θάνατον το άφηνε ανοικτό και ποτέ δεν επηρεάστηκε από την άρνηση ή παραδοχή του .Η διδασκαλία του χώρισε την ηθική από την θρησκεία και καθιέρωσε την αυτονομία της . Μέγιστο φρόνιμα του ήταν η αυτάρκεια , χωρίς όμως αυτός ο περιορισμός να έχει ασκητικό χαρακτήρα .Στην δίκη του δεν δίστασε να φωνάξει «Θα υπακούσω περισσότερο στους θεούς παρά σε εσάς» . 

Το τέλος στις Βάκχες του Ευριπίδη είναι αξιομνημόνευτο  «η εξυπνάδα δεν είναι σοφία (το σοφόν δ’ού σοφία)» . Ο Πενθεύς ο υπερασπιστής της ορθολογικής τάξεως βρίσκει αξιοθρήνητο τέλος όταν το παράλογο εξεγείρεται εναντίων του «διαφωτισμού» .

Read More