Περί Αριστοτέλη

Ο Αριστοτέλης μαζί με τον Πλάτωνα , θεωρούσαν ότι πρέπει να σχηματίζουμε έννοιες για το κάθε τι, για τον Πλάτωνα ο αισθητός κόσμος δεν έχει αληθινή ύπαρξη , ενώ για τον Αριστοτέλη αποτελεί το μόνο . Η έννοια είδος είναι για αυτόν η αιτία που ενεργεί μέσα στα όντα και τους δίνει μορφή «ένυλον είδος» . Η φιλοσοφία του Αριστοτέλη είναι η επιστήμη των εννοιών .

Ο Αριστοτέλης εντελώς αντίθετος με την χριστιανική διδασκαλία για τη ψυχή και τον νοητό κόσμο, θεωρεί ότι αν η ψυχή στην νοητική της φύση έχει την δυνατότητα κάθε γνώσης , η γνώση φτάνει βαθμιαία , βάση της αίσθησης , έχοντας μέσω τις αναμνήσεις και την εμπειρία , με την εμπειρία φτάνεις στην επιστήμη . Οι αισθήσεις για τον Αριστοτέλη δεν μας γελούν ποτέ και κάθε πλάνη προέρχεται από την λάθος συσχέτιση και από τον συνδυασμό των μαρτυρίων . Η λογική του πραγματεύεται και συνδυάζεται με την απόδειξη και την επαγωγή , βάση πάντα της θεωρίας του συλλογισμού , της έννοιας και της κρίσης .

Οι κύριες αρχές του Αριστοτέλη έρχονται σε αντίθεση με όποιες θρησκευτικές δοξασίες ασκώντας εκμηδενιστική λογική 

«Το κεθέκαστον και το καθόλου»

Το καθόλου δεν είναι κάτι το ουσιαστικό , η ουσία δεν μπορεί να είναι έξω από τα όντα που η ουσία τους είναι , στις ιδέες λείπει η κινητική δύναμη που χωρίς αυτή δεν μπορούν να είναι οι αιτίες των φαινομένων .

«Το είδος και η ύλη»

Κάθε αισθητό είναι τυχαίο και μεταβλητό , μπορεί να είναι μπορεί και να μην είναι «ενδεχόμενον και μη είναι» , κάθε μεταβολή προϋποθέτει κάτι αμετάβλητο , κάθε γέννηση κάτι αγένωτο , το γίγνεσθαι φτάνει στο σκοπό του όταν η ύλη πάρει το είδος της , το είδος κάθε όντος είναι η πραγματικότητα του , το είδος είναι γενικά η πραγματικότητα (ενέργεια,εντελέχεια) ή το πραγματικό (ενέργεια , ον) , η δυνατότητα (δύναμης) και το δυνατό (δυνάμει ον) είναι η ικανότητα της ύλης που δεν είναι ακόμη αυτό που θα γίνει ύστερα , από την ύλη βαστάει η ανάγκη (η φυσική αναγκαιότητα) και το τυχαίο .

«Το κινούν και το κινούμενον» 

Η κίνηση δεν είναι τίποτε άλλο από το να γίνει πραγματικό (ενέργεια) το δυνατό (δυνάμει) , κάθε κίνηση προϋποθέτει ένα που κινεί και ένα που κινείται , η ύλη έχει σύμφωνα με την φύση της μια λαχτάρα για το είδος σαν το αγαθό και θείο που είναι . Όταν είδος και ύλη έρχονται σε επαφή γεννιέται πάντα κίνηση , ο χρόνος και ο κόσμος δεν μπορούν να εννοηθούν χωρίς κίνηση και είναι άναρχοι και ατελείωτοι , η κίνηση δεν μπορεί να άρχισε ποτέ και ούτε μπορεί να σταματήσει , η τελευταία όμως αιτία της αιώνιας κίνησης δεν μπορεί να βρίσκεται παρά σε ένα ακίνητο , αν δεν υπήρχε κανένα ακίνητο «κινούν» δεν θα μπορούσε να υπάρχει το πρώτο «κινούν» , το πρώτο κινούν πρέπει να άυλο (ενέργεια) γιατί όπου υπάρχει ύλη υπάρχει δυνατότητα αλλαγής , αυτό το είδος πρέπει να είναι το τέλειο ον , το πρώτο κινούν είναι το απόλυτα τέλειο , η τελευταία αιτία κάθε κίνησης βρίσκετε στην θεότητα σαν καθαρό τέλειο και απεριόριστο κατά την δύναμη νου , η ενέργεια του νου δεν μπορεί να είναι παρά νόηση , γιατί κάθε άλλη ενέργεια (πράττειν και ποιείν) έχει τον σκοπό της έξω από τον ίδιο τον εαυτό της , η νόηση αυτή δεν μπορεί να βρίσκεται στην κατάσταση απλής δυνατότητας παρά να είναι αδιάλειπτη νοητική ενέργεια (θεωρία) , το πολυτιμότερο και το τελειότατο είναι μόνο ο θειος νους , η νόηση του θεού είναι επομένως «νόηση που νοεί τον εαυτό της» , πάνω στον κόσμο δεν ενεργεί βγαίνοντας έξω από τον εαυτό του , το απόλυτα τέλειο ον σαν ανώτατο αγαθό είναι ο τελικός σκοπός όλων των όντων , αυτά όλα ορέγονται και προς αυτά όλα κινούνται . 

Τα έμψυχα όντα και ο άνθρωπος και η Αριστοτελική ηθική 

Σε αντίθεση με τον Πλάτωνα ο Αριστοτέλης θεωρούσε την ψυχή ακίνητη σαν «είδος» που κινεί το σώμα σαν «ύλη» , η ένωση της ψυχής με το σώμα είναι η ένωση τους είδους με την ύλη , «εντελέχεια η πρώτη του σώματος φυσικού οργανικού» δηλώνοντας ότι η ψυχή ορίζει το σώμα και την ποιότητα του . Η μελέτη του έφτασε σε εξαιρετικό επίπεδο για την εποχή , θεωρούσε ότι το σώμα των ζώων είναι καμωμένο από όμοια κατά μέρος τους μόρια , όπου και αυτά είναι μια ανάμιξη στοιχείων , η σάρκα ήταν η έδρα της αίσθησης και το πνεύμα ο φορέας την ψυχής βάση της ζωικής θερμότητας .

Ο νους του ανθρώπου που βρίσκεται ενωμένος με την ζωική ψυχή είναι αυτό που ξεχωρίζει τον άνθρωπο από τα άλλα έμψυχα όντα , η αντίληψη (σαν αίσθηση) του νου προκαλείται από το αισθητό του σώματος και μεταδίδετε μέσο αυτού στην ψυχή .

Η παράσταση (φαντασία) γεννιέται μέσω από την ψυχή όπως η μνήμη και η ανάμνηση , η ψυχή σαν κέντρο αίσθησης γεννά την ηδονή και την λύπη , την όρεξη και την αποστροφή , την επιθυμία . Τα αισθανόμαστε σαν αποτέλεσμα εξέτασης του καλού και του κακού .

Ο νους του Αριστοτέλη είναι μια άδεια πλάκα που γράφεται πάνω του η νόηση , ο νους είναι διπλός , υπάρχει ο ποιητικός που είναι αιώνιος και ο παθητικός που γεννιέται και φθείρεται με το σώμα .

Η ελεύθερη βούληση (νους) και η ελεύθερη εκλογή της αρετής , είναι η «διάνοια ή η επιστήμη» του νου , όπου η ορθότητα των σκοπών μας , εξαρτάτε από την ποιότητα του νου μας .

Η ευδαιμονία είναι ο σκοπός κάθε ανθρώπινης ενέργειας , συνιστώσα από την ομορφιά και την τελειότητα της ύπαρξης , χωρίς να είναι ο τελευταίως σκοπός ή το μέτρο για την αξία της , «ενάρετος είναι μόνο εκείνος που τον ευφραίνει η εχτέλεση του αγαθού και του ωραίου χωρίς καμία άλλη προσθήκη και που στην ευχαρίστηση αυτή όλα τα άλλα μετά χαράς τα θυσιάζει» 

Το μέτρο των ηθικών αρετών του Αριστοτέλη που στηρίζεται η ευδαιμονία έχει τρία γνωρίσματα :

1)Όλες οι αρετές στηρίζονται σε κάποιες φυσικές κλίσεις 

2)Η ηθική σαν ιδιότητα της βούλησης , όταν βρίσκετε στην σωστή θέση ανάμεσα στο πάρα πολύ και στο πολύ λίγο , κάθε αρετή είναι το μεσαίο ανάμεσα σε δύο ελαττώματα 

3)Η φρόνηση : σαν να είναι η πραχτική διορατικότητα , η κατεύθυνση από το αναγκαίο ή η σοφία του νου κατευθυνόμενη από την επιστήμη , η διαιώνιση του εαυτού στην ζωή την ίδια .

Εξίσου σημαντική είναι η θέση του πάνω στις τέχνες , η τέχνη πρέπει να έχει διπλό έργο , πρώτα να ξεπερνά τη φύση και δεύτερο να την μιμείται «όλως δε η τέχνη τα μεν επιτελεί , α η φύσις αδυνατεί απεργάζεστε , τα δε μιμείται» , για την ποίηση έλεγε ότι πρέπει να ιδανικεύει την πραγματικότητα «η ποίηση είναι φιλοσοφικότερη και σοβαρότερη από την ιστορία» , για την μουσική σημείωνε πως πρέπει να υπηρετεί τέσσερις σκοπούς , την διασκέδαση (παιδιά) , την ηθική μόρφωση (παιδία) , την απολαυστική ενασχόληση (διαγωγή με φρονησιν) και το ξαλάφρωμα (κάθαρσης) .

Τέλος για την θρησκεία , αποκρούει την λαϊκή θρησκεία με τις ανθρωπομορφικές παραστάσεις της ουσίας των θεών , αναγνωρίζοντας όμως δε την πρακτική αξία για την αγωγή του λαού . Ο θεός του Αριστοτέλη είναι ο νους που νοεί τον εαυτό του , που κινεί τον κόσμο . Προσπαθεί να αποδείξει την αναγκαιότητα της ύπαρξης του θειου , σαν τον πρώτο κινητή , παρόλα αυτά δεν απορρίπτει την θρησκεία του λαού «όχι μόνο ο κόσμος απαιτεί μιαν έσχατη αιτία , παρά και στην ψυχή φανερώνεται μια προαίσθηση του θειου , επειδή ο απόλυτος νους και το ανώτερο στον ανθρώπινο νου είναι όμοια στην ουσία» . Ο ίδιος στέκεται απέναντι στους θεούς με θαυμασμό , σαν επιστήμονας , σαν παρατηρητής δεν περιμένει καμία φροντίδα από αυτούς για τα ιδιαίτερα του κόσμου και των ανθρώπων .