Κράτος-Εκκλησία

«πολιτικώς δε υποκείμενη εις την Κοσμικήν αρχήν» , αυτό περιγράφετε στο άρθρο 5 του Σχεδίου Κανονισμού ή Συντάγματος Εκκλησιαστικού του Βασιλείου της Ελλάδος το 1833 . Η εκκλησία με την επανάσταση υπήρξε δημιούργημα του κράτους ως διοικητικό μόρφωμα και πήρε την μορφή της κρατικής ή εθνικής εκκλησίας , διατηρεί ακόμα αυτές τις ιδιότητες και οχυρώνετε πίσω από αυτές . 

Ο Αρχιμανδρίτης Παπαθωμάς το 1998 παρατηρεί ότι : η εκκλησία της Ελλάδος ταύτισε την ύπαρξη της με το ελληνικό εθνικό κράτος και «κανονικά» υπάρχει από το 1850 όπου και αναγνωρίσθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο , η Οικουμενική εκκλησία είναι σκορπισμένη ανά τον κόσμο και ιδρύθηκε από τον Απόστολο Παύλο.

Μετά το χάος της επανάστασης το κράτος αναγκάστηκε να επανιδρύσει και να στήσει μια νέα βάση για την Ελληνική εκκλησία , ο ιστορικός Frazee γράφει για εκείνη την εποχή :  «Ένα νέο πνεύμα ήταν διάχυτο στην Ελλάδα , που προσέβλεπε μάλλον προς την δύση , την κοσμική δύση της αμερικάνικης και γαλλικής επανάστασης , παρά στην παλιά ιδέα της ορθόδοξης κοινότητας , όπως είχε λειτουργήσει κάτω από τους Οθωμανούς . Ορθοδοξία και Ελληνική Εθνότητα ακόμη ταυτίζονταν , αλλά οι άνεμοι φυσούσαν εναντίον της κυρίαρχης θέσης της εκκλησίας στη ζωή του ατόμου και του έθνους . »

Το κράτος οργάνωσε την Εκκλησία της Επικράτειας , εναρμονισμένη με τις φιλελεύθερες προδιαγραφές του αστικού και κοσμικού κράτους , η εκκλησία είχε την υποχρέωση να έρθει σε ρήξη με την οθωμανική εξουσία και με την κοινωνική και εκκλησιαστική κυριαρχία του Πατριαρχείου . Οι νόμοι που θέσπισε το κράτος για την εκκλησία αποσκοπούσαν στην προστασία του ίδιου από φαινόμενα όπως την επήρεια που ασκούσε το πατριαρχείο στο Βυζάντιο , τις πολιτικές δικαιοδοσίες που είχαν επί οθωμανικής αυτοκρατορίας και από όποια προσπάθεια να εκμεταλλευθεί την κοινωνική της δύναμη για πολιτικούς λόγους . Παρόλα αυτά μέχρι και τώρα κάποιοι νοσταλγούν αυτές τις εξουσίες . Το όραμα της Εθνικής Παλιγγενεσίας ήταν να εντάξει την Εκκλησία ως κοινωνική και πνευματική δύναμη .

Αρκετοί ιεράρχες θεωρούν το αυτοκέφαλο δημιούργημα του Όθωνα , συσκοτίζοντας και χρησιμοποιώντας παραπλανητικά ιστορικά στοιχεία αμαυρώνουν το νόημα της εθνικής ανεξαρτησίας. Η Εκκλησία της Ελλάδος είναι συνιστώσα του έθνους και της ελληνικής επανάστασης , ο Σ. Αναγνωστόπουλος σε μελέτη του γράφει «η εθνική επανάσταση και το εθνικό κράτος χάρισαν την εθνική ταυτότητα στην εκκλησία της Ελλάδος και όχι το αντίστροφο» . Σήμερα ο όρος Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος είναι αντιληπτή ως εθνική εκκλησία «ελληνική» , το έθνος τώρα είναι συνυφασμένο με το κράτος , τα σχόλια περί ελληνορωμαϊκής εκκλησίας ακολουθούνται από τον μεγαλοϊδεατισμό της ανάστασης της παλιάς Ρωμανίας με επακόλουθο την άρνηση της ιστορικής και πολιτικής σημασίας της επανάστασης μέχρι και την άρνηση του εθνικού και δημοκρατικού κράτους .

Ο Θ.Ζησης αναφέρει χαρακτηριστικά κινούμενος στο ίδιο ρεύμα : «Η πορεία της πνευματικής αιχμαλωσίας του νεοελληνικού κράτους , που ξεκίνησε το 1821 και αποτελεί αληθινή άλωση , γιατί κατέβαλε την ψυχή , την πίστη , χάλκευσε βαρεία τα δεσμά για την Ορθοδοξία , κορυφώνεται στις ημέρες μας μετά την οριστική ένταξη της Ελλάδος στην Ενωμένη Ευρώπη.»

Η Έ Εθνική Συνέλευση καθιέρωσε την ανεξαρτησία της εθνικής εκκλησίας έναντι του Πατριαρχείου , «Αλλ’ότι αποφασιζομεν ημείς σήμερον , τούτο είναι αποφασισμένον από το 1821 έτος , έκτοτε οι Έλληνες έπαυσαν από του να έχουν σχέσεις προς την Εκκλησίαν της Κωνσταντινουπόλεως , διότι και έκτοτε διέρρηξαν και πάντα πολιτικόν δεσμόν προς τον Σουλτάνον των Τούρκων» (έκθεση της επιτροπής προς την Αντιβασιλείαν) . 

Το ελληνικό εθνικό κράτος από την γέννηση του ήταν δημοκρατικό , ο Ν.Σαρίπολος το 1851 στην Πραγματεία του Συνταγματικού Δικαίου γράφει «η εκκλησία παρ’ημίν ουδόλως εις τα πολιτικά αναμιγνύεται , όπως ουδέ η πολιτική εις τα πνευματικά τως οποίων νόμος αμετάβλητος αι άγιαι οικομενικαί εισί συνόδοι» . Η συνταγματική δημοκρατία έρχεται σε άμεση αντίθεση με τα λόγια των αρχιερέων . 

«Πάνω από την βούληση του λαού οι νόμοι...Οι νόμοι όταν ο λαός δεν θέλει , δεν εφαρμόζονται , πέφτουν σε αχρηστία και ουσιαστικά καταργούνται , τους απορρίπτει η συνείδηση που έχει το έθνος για το τι είναι ορθό και τι όχι» . Την ορθότητα του συντάγματος που αμφισβητούσαν αρκετοί σαν δυτική ιδέα συνεχίζει να υποστηρίζει ο Σαρίπολος «μόνη η ορθόδοξη πίστις συμφωνεί ακριβώς τη θεωρεία του δημοσιου δικαίου , οτι μια μεν και μόνη η εθνική κυριαρχία , δια των τριών της πολιτείας αρχών ενεργούσα , εκκλησιαστική δ’ εξουσία διακεκριμένη του Κράτους ουδέ το παράπαν αναγνωρίζεται , ή δε νομοθετική εξουσία κατά το δοκούν αυτή ορίζει τα κατά την διοίκησην της εκκλησίας , η δ’ εκκλησία τα πνευματικά μόνον των πιστών αυτής διευθύνει , ουδόλως δε τοις πολιτικοίς εμπλέκεται»

Η ιστορία του βυζαντίου και της μετέπειτα Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έδωσε τους λόγους για τον άμεσο διαχωρισμό εκκλησίας κράτους κατά την επανάσταση . 

Επιγραμματικά σας αναφέρω παραδείγματα άσκησης εξουσίας από κληρικούς: 

1) Πατριάρχης Φώτιος 9ος αιώνας «Δύο κεφαλές υπάρχουν στον βυζαντινό κόσμο , ο Αυτοκράτωρ και ο Πατριάρχης, που πρέπει να συνεργάζονται κανονικά για το καλό όλων , ο ένας προάγει την υλική ευημερία των υπηκόων του , ο άλλος την πνευματική , ο Πατριάρχης ερμηνεύει το δόγμα που καθορίζετε από τις Οικουμενικές Συνόδους και ο Αυτοκράτορας προσπαθεί να το κάνει σεβαστό και να το επιβάλει»

2) Π.Πιπινέλης (ιστορία της ελληνική επανάστασης) «πολλάκις τα πατριαρχεία ενεφανίσθησαν ως υπέρμαχα της διατηρήσεως της κρατούσας τάξεως.... μέχρι καταπολεμήσεως πάσης επαναστατικής εκδηλώσεως του υπόδουλου Ελληνισμού»

3) «και εδημιούργουν μεν οι Τούρκοι δια της αναγνωρίσεως ενός χριστιανικού εθνάρχου , περιβεβλημένου δια τόσων πολλών δικαίων και προνομίων , κράτος εν το ιδίω αυτώ κράτει , αλλά τον εθνάρχην προσσέβλεπον ως όργανον , το οποίον θα ηδύνατο να εξασφαλίσει την δουλικήν υπακουήν των Ελλήνων και των λοιπών από του οικουμενικού πατριάρχου πνευματικός εξαρτωμένων χριστιανών...»

4) Παλαιών Πατρών Γερμανός «Έκριναν άπαντες εκ συμφώνου τον καιρό ουχ αρμόδιον , και ενέκριναν να καταπαύσωσι μεν τας καταχρήσεις , να προσπαθήσωσι δε να θεραπεύσωσι τας προγεγεννημένας και να οικονομήσωσι το πράγμα , ώστε ει δυνατόν , να μείνει η Διοίκησις ήσυχος και εκτός υπονοιών..»

Οι αναφορές είναι τεράστιες , κατά βάση το πρόβλημα και το θέμα είναι τεράστιο , η υπαγωγή της εκκλησίας έναντι του κράτους και της δικαιοταξίας , η αποξένωση της από την πολιτική , η επιλογή μεταξύ πολιτικής , εθνικής ή θρησκευτικής ταυτότητας και γενικός το δικαίωμα των κληρικών να έχουν πολιτικό λόγο . 

Η σημερινή εκκλησία λειτουργεί ως ομάδα κοινωνικής και ηθικής πίεσης προς την κρατική εξουσία , επίσης προσπαθεί να φανεί ως εκπρόσωπος των απόψεων των πιστών .

Το συλλογικό της δημοκρατίας τείνει να αντικατασταθεί με το ιδιωτικό σημείο αναφοράς του καθενός, απαγγιστρώνοντας τον πολίτη από το κοινωνικό σύνολο και οδηγώντας το στην ιδιώτευση και στην στροφή στην θρησκεία , λόγο απαξίωσης και κενού στην πολιτική σκηνή . Η συλλογικότητα της θεάρεστης οικογένειας κάτω από την θρησκευτική σκεπή δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε υπέρβαση και σε αναζοωγώνοση παλαιόν εθνικών διχονοιών. Η στροφή στην δημόσια θρησκευτική σφαίρα δεν είναι παρά μόνο η ανικανότητα κάλυψης της κοινωνικής πολιτικής . 

Αντίστοιχα το σύνθημα «Ελλάδα σημαίνει Ορθοδοξία» οδηγεί στην θεοποίηση του ελληνικού κράτους, όπια αντίδραση σε αυτό θεωρείται σαν προσβολή της θρησκευτικής συνείδησης και άρνησης της εθνικής ταυτότητας , ο όλος συνειρμός οδηγεί στο επικίνδυνο συμπέρασμα να ερμηνεύεται η θρησκευτική πίστη ως πολιτικό ή εθνικό φρόνιμα . Η πολιτισμικότιτα της Ευρώπης αποτελεί το κύριο εμπόδιο της θρησκευτικής συλλογικότιτας , ο ελλινοχριστιανισμός και η Μεγάλη ιδέα του εμφυλίου είναι η οπισθοφυλακή της Ιεραρχίας που προσπαθεί να δημιουργήσει έναν θύλακα απέναντι στο κράτος και την Ευρώπη αγνοώντας ότι η πολιτική ταυτότητα του κράτους των ελλήνων είναι μόνο κοσμική , και δεν συνδέετε με τη πολιτισμική ή πολιτιστική μας ταυτότητα .

Η εκκλησία του Δήμου διαμορφώνει την πολιτική ταυτότητα των Ελλήνων και όχι οι ναοί της εκκλησίας . Βάση της δημοκρατίας διαμορφώνετε η ταυτότητα του Έλληνα και όχι βάση θρησκευτικών ή πολιτικών κριτηρίων.  

Ο δημόσιος στείρος λόγος της Εκκλησίας και η εμφανής αντιδυτική της πολιτική με τη θα μπορούσε να συγκριθεί στον σύγχρονο πολιτικό βίο ? Η επίκληση του έθνους και του εθνικού συμφέροντος όπως και ο χωρισμός σε εθνικόφρονες και μη που μπορεί να οδηγήσει ? 

Η επίκληση του λαού και του έθνους όπως και το δικαίωμα να ομιλούν στο όνομα του λαού οδηγεί μόνο σε μια μεταφυσική ή θεϊκή αλλοίωση της δημοκρατίας .